The history -- Istiaia - Oreoi - N. Pirgos - Pefki - Asminio - Avyaria - Galatsona - Gerakiou - Gouves - Agriovotano - Ellinika

Ιστιαία - Ωρεοί - Ν. Πύργος - Πευκί - Ασμήνιο - Αβγαριά - Γαλατσώνα
Γερακιού - Γούβες - Αγριοβότανο - Ελληνικά - Βασιλικά

Ιστορία

Η μακρά ιστορική πορεία της Ιστιαίας ξεκινά από τη νεολιθική εποχή, οικισμός της οποίας έχει εντοπισθεί στην περιοχή. Έχουν επισημανθεί επίσης στους Ωρεούς οικισμός και ευρήματα της πρωτοελλαδικής, μεσοελλαδικής και υστεροελλαδικής ή μυκηναϊκής εποχής. Ο Όμηρος μνημονεύει την Ιστιαία ανάμεσα στις ευβοϊκές πόλεις στον κατάλογο των πλοίων, που πήραν μέρος στην Τρωική εκστρατεία. Χαρακτηρίζει μάλιστα την Ιστιαία «πολυστάφυλον» χάρη στα πολλά αμπέλια της περιοχής της. Σύμφωνα με τα στοιχεία των αρχαιολογικών ερευνών, η αρχαία Ιστιαία πρέπει να τοποθετηθεί στη θέση Κάστρο, ένα ύψωμα στα ανατολικά των σημερινών Ωρεών.

Ο Ταύρος των Ωρεών

Στη διάρκεια των ελληνοπερσικών πολέμων στην περιοχή του ακρωτηρίου του Αρτεμισίου ο ελληνικός στόλος θεμελίωσε την ελευθερία της Ελλάδας με μια σειρά από ηρωικές αναμετρήσεις με τον περσικό στόλο. Μετά την ήττα όμως των Ελλήνων στις Θερμοπύλες, αναγκάστηκε και ο ελληνικός στόλος να υποχωρήσει νοτιότερα από το Αρτεμίσιο. Έτσι η πόλη της Ιστιαίας καταλήφθηκε και λεηλατήθηκε από τους Πέρσες, οι οποίοι έκαναν επιδρομές και σε όλους τους παραθαλάσσιους οικισμούς.

Στους κατοίκους της μάλιστα φέρθηκε ιδιαίτερα σκληρά. Τους έδιωξε από τη χώρα τους και μοίρασε τη γη τους σε Αθηναίους κληρούχους, τους οποίους εγκατέστησε στους Ωρεούς.

Μετά το τέλος των ελληνοπερσικών πολέμων η Ιστιαία έγινε μέλος της Α΄ Αθηναϊκής Συμμαχίας, από την οποία όμως αποστάτησε το 446 π.Χ. μαζί με τις άλλες ευβοϊκές πόλεις. Ο Περικλής, που κινήθηκε εναντίον της Εύβοιας, υπέταξε και την Ιστιαία. Στους κατοίκους της μάλιστα φέρθηκε ιδιαίτερα σκληρά. Τους έδιωξε από τη χώρα τους και μοίρασε τη γη τους σε Αθηναίους κληρούχους, τους οποίους εγκατέστησε στους Ωρεούς.

Μετά το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου οι Σπαρτιάτες έδρασαν και εναντίον του τυράννου που είχε στο μεταξύ επιβληθεί στους Ωρεούς. Το μικρό εκστρατευτικό σώμα που διέθεσαν για αυτό το σκοπό κατόρθωσε ύστερα από πολιορκία να καταλάβει την πόλη και να διώξει τον τύραννο. Στην περίοδο όμως της αύξησης της δύναμης των Θηβαίων δύο θηβαϊκές τριήρεις κυριεύτηκαν από το Σπαρτιάτη αρμοστή των Ωρεών. Αλλά οι αιχμάλωτοι Θηβαίοι επωφελήθηκαν από τη χαλαρότητα της φρούρησής τους και κατέλαβαν την ακρόπολη στην οποία είχαν φυλακιστεί. Στη συνέχεια η πόλη αποστάτησε από τους Σπαρτιάτες και προσχώρησε στους Θηβαίους.

Η Ιστιαία έλαβε μέρος και στη Β΄ Αθηναϊκή Συμμαχία από την οποία αποχώρησε όμως μαζί με τις άλλες ευβοϊκές πόλεις. Στην περίοδο της Μακεδονικής ηγεμονίας οι ολιγαρχικοί ηγέτες των Ωρεών ήρθαν σε συνεννόηση με τον Φίλιππο και ανέτρεψαν τη δημοκρατία. Με τη βοήθεια μακεδονικού στρατού εγκαταστάθηκε στην πόλη τυραννίδα. Στη συνέχεια όμως χάρη στη βοήθεια των Αθηναίων ανατράπηκε ο Φιλιπίζων τύραννος των Ωρεών και η πόλη πήρε μέρος στην ομοσπονδία του «Ευβοϊκού συνεδρίου». Η σπουδαιότητα της γεωγραφικής θέσης της ευρύτερης περιοχής της Ιστιαίας προκάλεσε το ενδιαφέρον και των Ρωμαίων, στην κυριαρχία των οποίων πέρασε μαζί με την υπόλοιπη Εύβοια.

Στη μεσαιωνική περίοδο η Ιστιαία αποτέλεσε αυτόνομο φεουδαρχικό κλήρο. Μαρτυρίες αυτής της εποχής αποτελούν η βυζαντινή οχύρωση στο Κάστρο των Ωρεών, αλλά και οι μεσαιωνικοί πύργοι στο Νέο Πύργο και στις Γούβες. Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας η Ιστιαία ακολούθησε την κοινή μοίρα της υπόλοιπης Ελλάδας. Είχε μάλιστα ξεχωριστή διοίκηση και ο πληθυσμός της έζησε υπό συνθήκες αφόρητης καταπίεσης. Ίσως γι' αυτό το Ξηροχώρι, όπως ονομαζόταν τότε η Ιστιαία, επαναστάτησε πρώτο από όλη την Εύβοια στις 8 Μαΐου του 1821. Η περιοχή μάλιστα του Ξηροχωρίου υπήρξε και πεδίο εμφύλιας σύγκρουσης σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή του αγώνα.

Στις αρχές του αιώνα μας (1930) η περιοχή έγινε ιδιαίτερα γνωστή για το θαυμάσιο άγαλμα που ανασύρθηκε από το βυθό της θάλασσας του Αρτεμισίου και σήμερα φυλάσσεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Ο «Ποσειδώνας του Αρτεμισίου» εικονίζει το θεό της θάλασσας τη στιγμή που ετοιμάζεται να εκτινάξει την τρίαινά του. Ορισμένοι πιστεύουν ότι είναι ο Δίας που εκτινάσσει κεραυνό. Στους Ωρεούς επίσης σε ειδική προθήκη στο παραλιακό δρόμο φυλάσσεται ένας μαρμάρινος ταύρος του 4ου αιώνα π.Χ. φυσικών διαστάσεων ο οποίος ανασύρθηκε από τη θάλασσα της περιοχής. Τελευταίο εύρημα αποτελεί το άγαλμα του Ηρακλή με το λιοντάρι, του 6ου αιώνα π.Χ., που βρέθηκε στο Νέο Πύργο και φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χαλκίδας.

Η περιοχή της Ιστιαίας παρουσιάζει και ιδιαίτερο έντονο οικολογικό ενδιαφέρον. Στους υδροβιότοπους Μικρό και Μεγάλο Λιβάρι συγκεντρώνονται σπάνια είδη πουλιών και αποτελούν ένα οικοσύστημα πολύ μεγάλης αξίας.