Περί τουριστικής υποδομής

Πριν από μερικές εβδομάδες, ξεκινώντας από το Σίδνεϋ της Αυστραλίας όπου διαμένω προσωρινά, επισκέφθηκα τη Νέα Ζηλανδία (Ν.Ζ.). Η απόσταση μεταξύ των δύο χωρών είναι περίπου 2,5 ώρες με το αεροπλάνο. Η Ν.Ζ. έχει έκταση περίπου διπλάσια από την Ελλάδα και πληθυσμό γύρω στα 4 εκατομμύρια. Οι Νεοζηλανδοί, τα τελευταία κυρίως χρόνια, έχουν δώσει μεγάλη σημασία στην ανάπτυξη του τουρισμού τους, με θεαματικά αποτελέσματα. Η επίσκεψη στη χώρα αυτή μου έδειξε τι σημαίνει τουριστική υποδομή και νομίζω ότι θα ήταν χρήσιμο να μεταφέρω αυτή μου την εμπειρία στους κατοίκους της Β. Εύβοιας, κάνοντας βέβαια τα αναγκαία σχόλια, επισημάνσεις και συγκρίσεις, μιας και ο τουρισμός αποτελεί σημαντικό παράγοντα (και ίσως μοναδική ελπίδα) ανάπτυξης για την περιοχή.

Πίσω στη Ν.Ζ. λοιπόν, που αποφάσισα να τη γνωρίσω νοικιάζοντας αυτοκίνητο και διαμορφώνοντας μόνος μου σχεδόν το πρόγραμμα. Και δεν έκανα λάθος. Ολόκληρη η χώρα σου έδινε την εικόνα ότι είχε οργανωθεί ώστε να εξυπηρετείται ο επισκέπτης, ειδικά αυτός που τη γνώριζε για πρώτη φορά.

Το πρώτο πράγμα που μου έκανε εντύπωση είναι ότι σε κάθε τόπο με τουριστικό ενδιαφέρον υπήρχε ένα κέντρο πληροφόρησης (information center). Εκεί θα έβρισκες ό,τι σου χρειαζόταν για να γνωρίσεις την περιοχή και όχι μόνο: τοπικούς χάρτες με τη θέση των αξιοθέατων, λίστες ξενοδοχείων, τηλεφωνικό κέντρο, τουαλέτες (θα ξαναπούμε για αυτές αργότερα!), αναμνηστικά κ.λ.π. Εξυπηρετικοί υπάλληλοι, με μεγάλη υπομονή, πρότειναν στον κάθε επισκέπτη το ιδανικότερο πρόγραμμα ανάλογα με τις προτιμήσεις του και το χρόνο που διέθετε. Μετά από μερικά λεπτά στο κέντρο πληροφόρησης κάθε περιοχής, ήξερες τι έπρεπε να επισκεφτείς και πόσο χρόνο θα χρειαζόσουν. Σκεφτείτε πόσα αξιοθέατα (που παραμένουν συνήθως αθέατα) θα είχε να προτείνει ένα τέτοιο κέντρο στην ευρύτερη περιοχή των Δήμων Λίμνης, Κηρέως και Νηλέως αυξάνοντας το χρόνο παραμονής των επισκεπτών και μετατρέποντάς τους σε "ζωντανές" διαφημίσεις.

Η Ν.Ζ. δεν έχει μακραίωνη ιστορία. Τα μουσεία της φιλοξενούν κυρίως στοιχεία του πολιτισμού των ιθαγενών Μαορί ή εκθέματα του 19ου & 20ου αιώνα. Κάποιος που έχει συνηθίσει να ταξιδεύει στην Ελλάδα ίσως και να χαμογελάσει ειρωνικά μπροστά στα... αρχαία τους. Κι όμως καταφέρνουν πραγματικά και "βγάζουν από τη μύγα ξύγκι". Ό,τι έχουν να επιδείξουν, το παρουσιάζουν με τόση αξιοπρέπεια και καλαισθησία που τελικά σε κερδίζει. Σε ένα περιφερειακό "μουσείο", μπορεί μια αίθουσα να χρησιμοποιείται για την ακρόαση ενός τοπικού μύθου με τη συνοδεία ηχητικών και οπτικών εφέ ή για την παρακολούθηση ενός ολιγόλεπτου ντοκιμαντέρ με θέμα τηνιστορία της περιοχής. Και βέβαια η σύγκριση είναι αναπόφευκτη: η Β. Εύβοια έχει πλούσια ιστορία και λαϊκό πολιτισμό, διαθέτει όμως ανάλογης αξίας χώρο παρουσίασής τους;

Για το σχεδιασμό της Ν.Ζ. οι διαδρομές με το αυτοκίνητο δεν είναι αναγκαίο κακό αλλά τουριστικό προϊόν. Στους τοπικούς χάρτες υπάρχει ξεχωριστή σήμανση για τους δρόμους που περνάνε μέσα από ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς τοπία. Πολλές φορές τους προτείνουν, ακόμα και αν δεν είναι οι πιο σύντομοι. Για την εξυπηρέτηση των ταξιδιωτών, διαμορφώνουν τακτικά δίπλα στο δρόμο χώρους για φαγητό και ξεκούραση, με πόσιμο νερό, μικρό πλυσταριό και φυσικά... τουαλέτες και σκουπιδοτενεκέδες που καθαρίζουν καθημερινά. Συχνά με σημείο εκκίνησης αυτούς τους χώρους δημιουργούν μονοπάτια για μικρές ή μεγάλες πεζοπορίες μέσα στη φύση. Αν υπάρχουν στο δρόμο σημεία με όμορφη θέα κατασκευάζουν μικρές εξέδρες (view points) απ' όπου ο επισκέπτης μπορεί να αγναντέψει το τοπίο. Όλα αυτά είναι εύκολο να τα επισημάνεις γιατί οι σχετικές πινακίδες έχουν ένα ιδιαίτερο καφέ χρώμα. Σκέφτομαι τώρα, ότι η διαδρομή Αγιος - Μαντούδι είναι μια από τις ομορφότερες στην Ελλάδα,με πάμπολλες δυνατότητες για "view points" και χώρους ξεκούρασης, με κρύο νερό κατευθείαν από την πηγή. Ο ίδιος αυτός δρόμος στη Ν.Ζ. θα ήταν η μεγάλη τουριστική ατραξιόν της περιοχής. Στενοχωριέμαι όμως όταν συλλογίζομαι ότι οι ηγέτες του τόπου μας, προκειμένου να καλύψουν τις ευθύνες τηςαπραξίας τους ή της αδυναμίας αναπτυξιακού σχεδιασμού, έχουν καταφέρει να πείσουν τον κόσμο ότι για όλα φταίει αυτός ο δρόμος. Μα είναι τόσο κοντόφθαλμοι; Δε βλέπουν ότι το μεγάλο πλεονέκτημα της Β. Εύβοιας είναι η φύση της; Στενοχωριέμαι επίσης γιατί οι ήδη υπάρχοντες χώροι ξεκούρασης στον εν λόγω δρόμο, δεν είναι τίποτε άλλο από υπαίθριες τουαλέτες και μικροί σκουπιδότοποι (και δεν φταίει ο κόσμος γι' αυτό).

Και μιας και το έφερε η κουβέντα ας ασχοληθούμε περισσότερο με το θέμα: στη Ν.Ζ. υπάρχουν δημόσιες τουαλέτες παντού όπου κυκλοφορεί κόσμος. Σε πλατείες, σε πλαζ, σε πάρκα, σε όλα τα αξιοθέατα. Δεν θα ταξιδέψεις πάνω από μισή ώρα χωρίς να συναντήσεις ανάλογες εγκαταστάσεις. Αν δεν έχουν τη δυνατότητα να χτίσουν, τότε "στήνουν" χημικές τουαλέτες. Δεν είναι μόνο τουριστικό το ζήτημα. Είναι κυρίως θέμα καθαριότητας και αξιοπρέπειας, θέμα πολιτισμού. Αλήθεια πόσες ακριβώς δημόσιες τουαλέτες διαθέτει η πολυσύχναστη παραλία Κοχύλι; Μια στιγμή να μετρήσω... ελιές.

Θα μπορούσα να μιλάω με τις ώρες συνεχίζοντας τη σύγκριση, όμως σκοπός μου δεν είναι να πω όλα όσα διαπίστωσα, όσο να προβληματίσω τους πολίτες και τους ηγέτες ενός τόπου που αν και είναι από τους ομορφότερους στον κόσμο, αφήνεται να μαραζώνει μέρα με τη μέρα, παραδομένος στη μοιρολατρία. Η έλλειψη στοιχειώδους προγραμματισμού ανάπτυξης και δημιουργίας υποδομών είναι τραγική, αν αναλογιστούμε τα πλεονεκτήματα του τόπου μας. Την επόμενη φορά που θα διαπιστώσετε ότι μειώθηκε κι άλλο η τουριστική κίνηση στη Β. Εύβοια, να ξέρετε ότι δε φταίει ο δρόμος... Αλλού ψάξτε τις αιτίες.

Του Κλωτσοτύρα Δημήτρη.
Δάσκαλος, αποσπασμένος στο Σίδνεϋ της Αυστραλίας.