Δύο σημαντικές «εκπαιδευτικές» παρουσίες έδωσαν μια ιδιαίτερη διάσταση στα φετινά Ελύμνια 2002.Οι καθηγητές Βασίλης Δούκουρης και Γιάννης Παλάντζας, έχοντας υπηρετήσει στο Γυμνάσιο και Λύκειο Λίμνης αν και ερχόντουσαν από άλλες «άκρες» της Ελλάδας έμειναν, αγάπησαν την Λίμνη και ασχολήθηκαν με την επιστημονική διάσταση της ιστορίας του τόπου που τους δέχτηκε.

Έχοντας φιλοξενήσει η «Βόρεια Εύβοια» και σε προηγούμενα φύλλα παλαιότερες εργασίες τους, με ιδιαίτερη υπερηφάνεια παρουσιάζει το που έχουν φθάσει σήμερα.

Ολόψυχα τους ευχόμαστε και «..εις ανώτερα»!

Η ιστορία των Δημοτικών μεταλλείων της Λίμνης
Ο Γιάννης Παλάντζας φιλόλογος, αποσπασμένος σε Ελληνικό σχολείο του Βερολίνου, παρουσίασε στις 5 Αυγούστου στα πλαίσια των Ελυμνίων 2002, την μελέτη του στα πλαίσια ενός διδακτορικού που πραγματοποιεί και βρίσκεται σε εξέλιξη στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου.Την σημαντική εργασία του πρότεινε μετά την παρουσίασή της στην εκδήλωση,ο Δημήτρης Αποστόλου Ελύμνιος να εκδοθεί από το Δήμο Ελυμνίων σαν ένα σημαντικό ντοκουμέντο για την ιστορία της περιοχής. Σε συνεργασία με το ιστορικό αρχείο της Λίμνης παρουσίασε πολύτιμα ιστορικά στοιχεία για την μεταλλευτική ιστορία του τόπου αποσπάσματα από την οποία με ιδιαίτερη χαρά δημοσιεύουμε:

..Στις υπώρειες του όρους Κανδήλι στη Βόρεια Εύβοια, εκεί που ο σημερινός Δήμος Ελυμνίων συναντάται με το Δήμο Κηρέως η γη επιφύλασσε στους κατοίκους μια έκπληξη που έμελλε να διαταράξει τις οικονομικές, κοινωνικές, πολιτισμικές και περιβαλλοντικές ισορροπίες της ευρύτερης περιοχής. Αυτό το δώρο της φύσης ήταν ο παγκόσμια γνωστός λευκόλιθος της Εύβοιας.

Ένα ελληνικό ΕΙ Dorado, μια εξορυκτική φρενίτιδα αναπτύχθηκε τον περασμένο κυρίως αιώνα στις μεταλλευτικές θέσεις της Ψηλής Ράχης, του Αρχάγγελου, του Κάκκαβου και άλλων χώρων που εξέταπταν την φαντασία των επίδοξων μεταλλευτών για γρήγορο πλουτισμό και ενίσχυαν τον «πυρετό του άσπρου χρυσού».

Είναι αξιοπρόσεκτο ότι μια σχετικά μικρή σε έκταση περιοχή λίγων τετραγωνικών χιλιομέτρων φιλοξενούσε στα πρώτα βήματα του ανεξάρτητου νεοελληνικού κράτους δύο κοινωνίες αρκετά ετερόκλητες μεταξύ τους, με διαφορετικότητα στη κοινωνική διαστρωμάτωση, στις ιστορικές καταβολές, στους οικονομικούς και αναπτυξιακούς προσανατολισμούς ακόμα και στην ψυχοσύνθεση των κατοίκων τους. Αναμφίβολα η ανομοιογένεια και η ασυμπτωματικότητα των δύο γειτονικών περιοχών εκφράστηκε ιδιαίτερα και στη σχέση τους με τη χρήση και την ιδιοκτησία της γης, όπως αυτή κυρίως διαμορφώθηκε στα μεταεπαναστατικά χρόνια.

Αυτό το πλαίσιο των ιδιοκτησιακών σχέσεων αποτέλεσε μια σημαντική παράμετρο στη έναρξη και αργότερα στην ανάπτυξη των μεταλλευτικών εργασιών και διαφοροποίησε το βαθμό εξάρτησης των τοπικών κοινωνιών από το νέο πλουτοπαραγωγικό παράγοντα, που τόσο έξαφνα αναδύθηκε από τα σπλάχνα της ευβοϊκής γης για να δελεάσει και να αναστατώσει για δύο αιώνες τα παιδιά της.

Είναι χαρακτηριστικό ότι μεταεπεναστατικά ενώ οι κάτοικοι στην περιοχή του Ελυμνίου ήταν ουσιαστικά κύριοι των περιοχών που διαβιούσαν και η μεταλλευτική περιοχή που εκμεταλλευόντουσαν ήταν κοινοτική περιουσία, στην περιοχή της εύφορης κοιλάδας του Κηρέα και του Νηλέα, με τις αναπεπταμένες πεδινές εκτάσεις, οι λίγοι ιδιοκτήτες γης συνυπήρχαν με τους μεγάλους γαιοκτήμονες, Έλληνες και ξένους. Οι τελευταίοι μάλιστα παράλληλα με την αξιοποίηση των τσιφλικιών τους επιδόθηκαν στις πρώτες αναζητήσεις μεταλλευμάτων και αναδείχθηκαν στους πρώτους κατόχους μεταλλείων, όταν αυτά αναπτύσσονταν μέσα στα όρια των ακίνητων περιουσιών τους ή ως μισθωτές ορυχείων γειτονικών περιοχών.

Ένας άλλος παράγοντας που συνέβαλε στη διαμόρφωση της τοπικής ιδιοκτησιακής πολυμορφίας και η παρουσία του είχε ειδικό βάρος στην ανάπτυξη των τοπικών εξορυκτικών δραστηριοτήτων ήταν και η Μονή Γαλατάκη, ιδιοκτησία της οποίας ήταν μερικοί από τους πιο ενδιαφέροντες μεταλλευτικούς χώρους. Αυτούς τους επινοικίαζε η Μονή κυρίως σε ενδιαφερόμενους ξένους εκμεταλλευτές, ενώ τα συμβόλαια που συνέαπτε αποτελούσαν ουσιαστικά και τα σημεία αναφοράς, ως προς στη διαμόρφωση των όρων τους, και όλων των άλλων δικαιοπρακτικών μισθωτικών πράξεων.

Στην αφετηρία λοιπόν της ύπαρξης του νεοελληνικού κράτους η ταλαιπωρημένη από τη συμμετοχή της στον αγώνα Βόρεια Εύβοια φιλοξενούσε τρία πολίσματα: τη Λίμνη, στον Ευβοϊκό Κόλπο και το Μαντούδι μαζί το Προκόπι (Αχμέτ Αγά) προς το Αιγαίο, τα οποία αργότερα θα συνδεθούν με την εξόρυξη και την εκμετάλλευση του λευκόλιθου.

Το χρονικό αυτής της σημαντικής σελίδας για τη μεταλλευτική, και όχι μόνο, ιστορία της χώρας μας θα προσπαθήσω να το ανασυνθέσω εστιάζοντας την έρευνα μου στο εντοπισμό της αφετηρίας αυτής της εκμετάλλευσης, στην μετέπειτα εντατικοποίηση της, στη σταδιακή της μετατόπιση και κυρίως στη μελέτη των επιπτώσεων της πάνω στις τοπικές κοινωνίες οι οποίες την υποστήριξαν

Μέχρι το 1838 οι κάτοικοι του Ελυμνίου ήταν απόλυτοι κύριοι και συνιδιοκτήτες πάνω σε όλη την περιφέρεια του κεφαλοχωρίου, όταν Βασιλικό Διάταγμα του 1836 απέσπασε από το Ελύμνιο τα δάση, λόγω μη εμπρόθεσμης προσαγωγής των τίτλων.

Αυτό ότι ήταν ένα βαρύ πλήγμα για την τοπική οικονομία, αλλά και για το φρόνημα των κατοίκων της, αφού το βλέμμα της πόλης μπορεί να ατένιζε προς τη θάλασσα, αλλά ένας σφυγμός της κτυπούσε και στο υπερκείμενο πευκόφυτο δάσος της Ψηλής Ράχης. Αξίζει να σημειωθεί ότι ανέκαθεν η δασική αυτή περιοχή θεωρούνταν εθιμικά ότι ανήκε στις αρχικές 145 οικογένειες, οι οποίες πριν και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης συγκροτούσαν την ανοργάνωτη κοινότητα Λίμνης και οι οποίες είχαν καταβάλει τα αναλογούντα χρηματικά ποσά για την εξαγορά της στους Οθωμανούς. Το ιδιότυπο αυτό οργανωτικό σχήμα θα συνεχίσει να λειτουργεί αυθύπαρκτα, με αναγνωρισμένη οντότητα νομικού προσώπου, μέσα στα πλαίσια του Δήμου Αιγαίων και να προστατεύει τα περιουσιακά της στοιχεία, μέχρι το 1912, όταν αυτός υποβιβάστηκε σε κοινότητα. Μάλιστα κατά πάγια τακτική, η εκπροσώπηση της στη σύναψη των μετέπειτα συμβολαίων εκμίσθωσης των μεταλλείων της, γινόταν από τον εκάστοτε Δήμαρχο Αιγαίων, ο οποίος συνέβαινε να είναι ταυτόχρονα και Πρόεδρος της ιδιότυπης αυτής αστικής κοινοπραξίας. Ας μην ξεχνάμε ότι κάτι τέτοιο προέκυπτε, αφού το πόλισμα της Λίμνης ήταν το πολυανθρωπότερο στα όρια του Δήμου και μονοπωλιακά εξέλεγε τις τοπικές διοικητικές αρχές της αρεσκείας του...»

Τι γινόταν στου Όθωνα τα χρόνια στη Λίμνη;
Στα πλαίσια των «Ελυμνίων 2002»,στις 2 Αυγούστου έγινε παρουσίαση του βιβλίου του Βασίλη Δούκουρη προϊσταμένου του Γενικού Αρχείου του Κράτους- Τοπικού Αρχείου Λίμνης,με τίτλο «Λίμνη 1821-1862 τομές στην κοινωνική και πολιτική ταυτότητα της Ευβοϊκής πολιτείας»

Την παρουσίαση έκαναν οι Φιλόλογοι Δαυίδ Αντωνίου και Φίλιππος Αυγέρος διευθυντής του Γυμνασίου Λίμνης μαζί με τον πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου Ελυμνίων Γιάννης Στεργίου. Ο Δήμος Ελυμνίων πρόσθεσε με αυτό το βιβλίο άλλη μια σημαντική έκδοση στο πολιτιστικό ενεργητικό του.

Ο Βασίλης Ν. Δούκουρης σπούδασε θεολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και έκανε μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές Εκκλησιαστικής ιστορίας στα Πανεπιστήμια San Nikola του Bari και San Tommaso d' Aqui-ηο της Ρώμης (1985-1989). Από το 1984 έως και το 1985 δίδαξε Εκκλησιαστική ιστορία ως Ε.Μ.Υ, στη θεολογική σχολή Θεσσαλονίκης. Από το 1990 διδάσκει ως καθηγητής θεολόγος στη Μ.Ε, ενώ από το 1996 διδάσκει παράλληλα Μεσαιωνική ιστορία, στο τμήμα Ξεναγών της Σχολής Τουριστικής Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης. Σήμερα υπηρετεί ως προϊστάμενος του Γενικού Αρχείου του Κράτους- Τοπικού Αρχείου Λίμνης, στη Β. Εύβοια. Έχει γράψει βιβλία και άρθρα για την Εκκλησιαστική και πολιτική ιστορία του τουρκοκρατούμενου Ελληνισμού.

Για το περιεχόμενο του βιβλίου του αντιγράφουμε από την εισαγωγή του:
«...Στις μελέτες που ακολουθούν, εστιάζουμε βασικά το ενδιαφέρον μας στον τρόπο με τον οποίο η τοπική εξουσία, σε πλήρη σύμπραξη με τις πολιτικές και Εκκλησιαστικές αρχές του νησιού, διαχειρίζεται και οριοθετεί την πολιτική ιδεολογία και την κοινωνική ταυτότητα της Λιμνιώτικης κοινωνίας, σε περιόδους εξεγέρσεων, οι οποίες εκδηλώθηκαν, στην τριακονταετία που διήρκεσε η διακυβέρνηση του βασιλείου από τον Όθωνα. Στα πλαίσια αυτά διακριβώνονται οι τάσεις που είχαν διαβρώσει τις συνειδήσεις των τοπικών φορέων διοίκησης και είχαν επιβληθεί σιωπηλά από τη λογική της υποταγής των λαϊκών μαζών στο νέο μοναρχικό πολίτευμα. Επιπρόσθετα προσεγγίζονται τα κοινά χαρακτηριστικά στους ρυθμούς εξέλιξης των γεγονότων στο νησί, αλλά και οι τοπικές ιδιαιτερότητες, που σε ορισμένες περιπτώσεις (Κριεζώτικα, Παπουλακικά) διαφοροποίησαν την έκβαση του γεγονότος, στο μικροχώρο.

Η μεθοδολογική πρόταση που ακολουθείται, αξιοποιεί βασικά ως τεκμήριο για την τοπική πολιτική ιστορία, αρχειακό υλικό, που εναπόκειται στο Τοπικό Αρχείο Λίμνης. Αυτό συλλέχθηκε στο διάστημα 2000-2001 και σε μια πρώτη ιστοριογραφική σύλληψη παρουσιάστηκε στον εβδομαδιαίο και μηνιαίο, τοπικό τύπο του νησιού. Στη συνέχεια τα κείμενα συμπληρώθηκαν, υποστηρίχθηκαν βιβλιογραφικά και παρουσιάζονται σήμερα στη νέα τους μορφή, σύμφωνα με τη χρονολογική σειρά εκδήλωσης των γεγονότων, τα οποία καταγράφουν...»

«  Προηγούμενo άρθρo