Η περιοχή της βορειοδυτικής Εύβοιας, ένας τόπος σπάνιας Φυσικής ομορφιάς, έχει επενδύσει μεγάλο μέρος της αναπτυξιακής της προοπτικής στον τομέα του τουρισμού. Με αφορμή την "πρωτοβουλία Νέων για τη βιώσιμη ανάπτυξη του Β. Ευβοϊκού" συμμετέχουμε στο διάλογο που έχει ανοίξει σχετικά με την κατεύθυνση που θα πάρει αυτός ο σημαντικός κλάδος της τοπικής οικονομίας...

Την ανάπτυξη με σεβασμό στο περιβάλλον θα πρέπει να την αναζητήσουμε: στις νέες τάσεις στο τουρισμό (στροφή από τον μαζικό, απρόσωπο και παθητικό τουρισμό σε τουρισμό συμμετοχικό, επιλεκτικό, με σεβασμό στο τοπικό πολιτισμό και το περιβάλλον, στροφή από το τουρισμό καταλύματος στο τουριστικό προϊόν), στις νέες μορφές τουρισμού, όπως π.χ. ο αγροτουρισμός, ο πολιτιστικός τουρισμός, ο περιβαλλοντικός τουρισμός κλπ., που διαφοροποιούν τη μονόπλευρη ζήτηση για τουρισμό παραλίας, στις μεθόδους αξιοποίησης τοπικών πόρων και σχεδιασμού τουριστικών προϊόντων.

Η ανάγκη αλλαγής της εικόνας της περιοχής - που μέχρι τώρα στηρίζεται στο δίπτυχο ήλιος και θάλασσα - γίνεται ιδιαίτερα αισθητή εξαιτίας των μέτριων οικονομικών αποτελεσμάτων που καταγράφονται τα τελευταία χρόνια και οφείλονται τόσο στην αύξηση του ανταγωνισμού μεταξύ περιοχών που προσφέρουν το ίδιο τουριστικό προϊόν, όσο και στη χαμηλή ποιότητα υπηρεσιών. Η νέα τουριστική εικόνα πρέπει να στηριχθεί στα ιδιαίτερα της χαρακτηριστικά, εκείνα που την διαφοροποιούν από τις ανταγωνίστριες περιοχές, και αποτελούν τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα: το περιβάλλον και τον πολιτισμό. Όμως δεν αρκεί η ύπαρξη φυσικού πλούτου και ανάλογης παράδοσης για τη προσέλκυση τουριστών που έχουν σχετικά ενδιαφερόντα. Είναι απαραίτητη η ανάδειξη τους μέσα από συγκεκριμένα τουριστικά προϊόντα.

Για να προσδιορίσουμε την εικόνα αυτή. ήταν απαραίτητο να διευκρινίσουμε το είδους του τουρισμού που είναι επιθυμητό να αναπτυχθεί και το είδος των πελατών στους οποίους απευθυνόμαστε.

Ο τουρισμός προτείνεται να έχει τα εξής χαρακτηριστικά:

• να αποτελέσει ένα από τα βασικά στηρίγματα της τοπικής οικονομίας με στόχο τη σφαιρική κοινωνικοοικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη,
• να αξιοποιεί τοπικούς πόρους και προϊόντα (π.χ. λάδι, δασικά προϊόντα),
• να ενσωματώνεται στον κοινωνικοοικονομικό ιστό του τόπου, ενεργοποιώντας το τοπικό δυναμικό,
• να συντελέσει στη διατήρηση της αυθεντικότητας και της ιδιαιτερότητας του τόπου, να προστατεύσει το περιβάλλον και γενικά την αρμονία του, ως στοιχεία πολύτιμα για την αειφόρο τουριστική ανάπτυξη,
• να επιτύχει καλύτερη διασπορά τουριστών στο χώρο και στο χρόνο, εφόσον δεν εστιάζεται στο τουρισμό ήλιου και θάλασσας,
• να στηρίζεται στην υψηλή ποιότητα του τουριστικού προϊόντος (που δεν συμπίπτει με τη πολυτέλεια) και όχι στην ποσοτική αύξηση των τουριστών.

Προφανώς ο τουρισμός αυτής της μορφής δεν στοχεύει να καταργήσει το υφιστάμενο μοντέλο, αλλά να λειτουργήσει συμπληρωματικά προς αυτό, παρασύροντας το σε μια ποιοτική αναβάθμιση που θα έχει και ανάλογα θετικά οικονομικά αποτελέσματα. Η αναβάθμιση αυτή θα διαφοροποιήσει σταδιακά και την πελατεία. Ο τουρίστας στον οποίο στοχεύει η προσπάθεια αυτή δεν είναι αυτός που κάνει την επιλογή του αποκλειστικά με βάση τη χαμηλότερη τιμή, αλλά με την ικανοποίηση των ενδιαφερόντων του. Δεν στοχεύει μόνο στο τουρίστα πακέτου, αλλά και στον μεμονωμένο πελάτη που θα έρθει να ανακαλύψει τον τόπο.

Οι πόροι που μπορούν να αξιοποιηθούν μέσα από αυτής της μορφής τον τουρισμό καλύπτουν όλα τα πεδία, από την αξιοποίηση υπαρχόντων κτιρίων για τη δημιουργία καταλυμάτων με χαρακτήρα ή άλλων κοινόχρηστων χώρων, μέχρι τη διεύρυνση της αγοράς για τα τοπικά προϊόντα μέσα από την ανακάλυψη της τοπικής κουζίνας. 'Αλλωστε τα συγκεκριμένα τουριστικά προϊόντα που προτείνονται στη συνέχεια δεν αποτελούν παρά έναν ενδεικτικό κατάλογο.

Ακολουθώντας μια "θεματική" διαδρομή, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να συνδυάσει διακοπές με μάθηση, ανακαλύπτοντας τις φυσικές ομορφιές και την πολιτισμική κληρονομιά, σ' έναν ξεκούραστο αλλά και αυθεντικό χώρο.

Τα πέντε τουριστικά προϊόντα - θεματικές είναι τα εξής:

1. Η τριλογία του νερού
Αναφέρεται στις τρεις μορφές νερού που συναντάμε στον Ευβοϊκό: το ζεστό, το γλυκό και το αλμυρό.

Οι διαδρομές των θερμών πηγών και των ιαματικών λουτρών, δίνουν τη δυνατότητα προσέγγισης μιας διαφοροποιημένης αρχιτεκτονικής, κληρονομιά μιας μακράς παράδοσης τουρισμού.

Τα ποτάμια (και πιο συγκεκριμένα οι κοίτες τους και οι γύρω χώροι που συγκεντρώνουν πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία φυσικού περιβάλλοντος) έλκουν τους τουρίστες, οι οποίοι μπορούν να εγκαταλείψουν για λίγο τη θάλασσα για να ανακαλύψουν την ενδοχώρα.

Οι ακτές προσφέρονται για περίπατους, οι ασφαλείς και ήρεμοι κόλποι για σχολές ήπιων θαλάσσιων σπορ, ιδίως για παιδιά, ενώ ο πλούσιος βυθός του Ευβοϊκού αποτελεί πρόκληση για εξερεύνηση. Εδώ να αναφερθούμε και στις δυνατότητες ναυταθλητισμού που προσφέρει ο άρτια οργανωμένος Ναυτικός Όμιλος της Λίμνης.

2. Ξετυλίγοντας το νήμα της ιστορίας
Μέσα από τις διαδρομές που προτείνονται μπορεί κανείς να ξετυλίξει το νήμα της ιστορίας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Η ιστορική προσέγγιση γίνεται, λοιπόν, η αφορμή για ανακάλυψη του τόπου και για διακοπές.

Οι κύριες δραστηριότητες που προτείνονται είναι επισκέψεις:

• μνημείων (βυζαντινές - παλαιοχριστιανικές εκκλησίες, μοναστήρια, κάστρα, απολιθωμένο δάσος Κερασιάς),
• μουσείων
• τόπων βιομηχανικής αρχαιολογίας (η εξόρυξη μεταλλευμάτων μέσα στο χρόνο)
• τόπων παραδοσιακών δραστηριοτήτων (ελαιοτριβεία),

Το τουριστικό αυτό προϊόν επιτρέπει όχι μόνο την αξιοποίηση των ποικίλων πόρων του νησιού, αλλά και την προστασία τους. Παράλληλα προάγει αλλά και προϋποθέτει την αναγνώριση της αξίας της ιστορίας και των μνημείων του τόπου από τους ίδιους τους κατοίκους.

3. Τα μονοπάτια της ελιάς
Η κυρίαρχη παρουσία της ελιάς σ' ένα μεγάλο μέρος της περιοχής δημιουργεί στον επισκέπτη τη διάθεση να ανακαλύψει το τοπίο, την αρχιτεκτονική, την κοινωνικοοικονομική κληρονομιά, τον πολιτισμό. Τα μονοπάτια της ελιάς φέρνουν τον επισκέπτη σε επαφή με τους τόπους, τις ιδιαιτερότητες τους, τις ιστορίες τους, τους ανθρώπους και τα μυστικά τους.

Το τουριστικό αυτό προϊόν στοχεύει στην αξιοποίηση των τοπικών πόρων, ειδικότερα:

• το φυσικό τοπίο (ελαιώνας, ξερολιθιές, αγροτικοί δρόμοι και μονοπάτια, αυτοφυής βλάστηση, αισθητικό τοπίο των χρωμάτων)
• την αρχιτεκτονική κληρονομιά (παλιά και σύγχρονα βιομηχανικά κτίρια, παραδοσιακά σπίτια)
• τοπική κουζίνα στη βάση του ελαιόλαδου και τοπικών προϊόντων - τα προϊόντα της ελιάς (σαπούνι, ξύλο, κάρβουνο, ελαιοπυρήνας).

Προτείνονται διαδρομές σε όλη την περιοχή. Η χειμερινή περίοδος (Σεπτέμβριος - Ιανουάριος) ενδείκνυται για όσους ενδιαφέρονται να παρακολουθήσουν το λιομάζεμα και τη παραγωγή του λαδιού, και να συμμετάσχουν στη ζωή των ντόπιων, στον πολιτισμό της ελιάς. Καθ' όλη τη διάρκεια του έτους μπορούν να παρακολουθήσουν πανηγύρια και τοπικές γιορτές, να γευθούν τα τοπικά εδέσματα και να επισκεφθούν εργαστήρια της "τέχνης της ελιάς".

4. το παιχνίδι των αισθήσεων
Η ποικιλότητα των φυσικών τοπίων, της χλωρίδας και της πανίδας και οι εντυπώσεις που αφήνουν στις πέντε αισθήσεις, είναι ο οδηγός αυτού του τουριστικού προϊόντος. Οι διαδρομές για την ανακάλυψη του τοπίου και του πολιτισμού μέσω των αισθήσεων επικεντρώνονται:

• στην παράκτια ζώνη (θαλάσσια ζωή, άγνωστες παραλίες, θερμές πηγές, ήχοι/αφή)
• στο βουνό (πανοραμική θέα, άγρια χλωρίδα, φρούτα και ξηροί καρποί - γεύσεις /αρώματα)
• στους ελαιώνες (αυθεντικό αγροτικό τοπίο, γεύσεις και αρώματα)
• στο πευκοδάσος (άρωμα του πεύκου, επιβλητική θέα)
• στους βιότοπους, κοίτες ποταμιών και παράκτιες ζώνες, για να ακούσεις και να παρατηρήσεις τα πουλιά, να απολαύσεις τη θέα των κόλπων, τη ποικιλία δένδρων και θάμνων...

5) θαλασσινές διαδρομές
Οι ακτές του Β. Ευβοϊκού διατηρούν μια σπάνια φυσική ομορφιά, χωρίς ιδιαίτερα βίαιες ανθρώπινες παρεμβάσεις. Πολλές παράκτιες περιοχές και νησάκια μπορούν να παίξουν ιδιαίτερο ρόλο στην προστασία του περιβάλλοντος και έχει προταθεί να ενταχθούν στις προστατευόμενες περιοχές για αυτή ακριβώς τη σημασία τους. Η ίδια η θάλασσα - αν και όχι πια τόσο πλούσια όσο στο παρελθόν - είναι πηγή επιβίωσης για πολλούς ψαράδες και τις οικογένειες τους. Αυτός ο φυσικός πλούτος θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για οικο-τουριοτικές δραστηριότητες που εξασφαλίζουν συμπληρωτικό εισόδημα για τους ψαράδες ή νέες ευκαιρίες απασχόλησης για νέους και που ταυτόχρονα διατηρούν τη θαλάσσια βιοποικιλότητα μακροχρόνια.

Ένα πρόγραμμα τουρισμού θα μπορούσε να αφορά τη θαλασσινή διαδρομή και δραστηριότητα. Η δημιουργία ενός συνεταιρισμού από ψαράδες και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς και άτομα (π.χ. Ναυτικός Όμιλος, άνεργοι νέοι, περιβαλλοντικοί φορείς, ΟΤΑ) θα μπορούσε να έχει ως αντικείμενο την ξενάγηση ενδιαφερόμενων στα διάφορα είδη και τεχνικές αλιείας, την παρατήρηση δελφινιών (που είναι αρκετά στην περιοχή), την ξενάγηση στους σημαντικούς για την αναπαραγωγή των ψαριών τόπους, την ήπια ξενάγηση στον πλούτο του βυθού κλπ. Υπάρχουν νέοι φοιτητές αλλά και μεγαλύτερης ηλικίας άτομα που θα ενδιαφερόντουσαν να μάθουν περισσότερα για το πώς ψαρεύεται το χταπόδι, η καραβίδα, το λιθρίνι, ο κέφαλος κλπ, ή να ξεναγηθούν στο βυθό μιας οικολογικά πλούσιας περιοχής από έμπειρους αυτοδύτες.

Η απόκτηση ενός παραδοσιακού σκάφους από αυτά που αποσύρονται με το πρόγραμμα για την αλιεία και η κατάλληλη διαμόρφωση του θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για την υλοποίηση ενός τέτοιου προγράμματος.

Τα πιο πάνω τουριστικά προϊόντα, οι διαδρομές και οι δραστηριότητες, μπορούν να εφαρμοσθούν άμεσα, χωρίς να χρειάζονται μεγάλες υποδομές. Στις περισσότερες περιπτώσεις μικρές μόνο επεμβάσεις είναι αναγκαίες, όπως π.χ. βελτίωση της σήμανσης τόπων, μνημείων και περιπατητικών μονοπατιών, βελτίωση του συστήματος καθαρισμού και αποκομιδής σκουπιδιών σε δρόμους και περιοχές με αξιοθέατα, ανακαινίσεις κτιρίων.

Όμως η προώθηση τους χρειάζεται ενιαία, αλλά ευέλικτη τουριστική, αλλά και γενικότερα αναπτυξιακή στρατηγική, με κοινούς, μη αλληλοσυγκρουόμενους στόχους, γεγονός που απαιτεί συνεργασία και συντονισμό των δημόσιων φορέων, των επιχειρηματιών αλλά και του πληθυσμού γενικότερα.
Αντρέας Βασιλείου

«  Προηγούμενo άρθρo	Επόμενo άρθρo  »