Η Εύβοια αποπαίδι κάθε σχεδιασμού αναπτυξιακού

Γράφει ο Γεώργιος Βότσης
από την "Ελευθεροτυπία"

Ευτύχησε η Εύβοια, ολόκληρη την περασμένη εβδομάδα, να απασχολήσει, όσο ποτέ, με τα προβλήματά της, τα εθνικής εμβέλειας ΜΜΕ -εφημερίδες, τηλεόραση και ραδιόφωνο. Το ερέθισμα έδωσαν η επίσκεψη και οι ομιλίες του Γ. Παπανδρέου στη Χαλκίδα και τα Ψαχνά, την Τετάρτη και, πολύ περισσότερο η διημερίδα, που οργάνωσε το Σαββατοκύριακο (20-21/11/2004) στην Αιδηψό ο νομάρχης Θαν. Μπουραντάς.

Το μέγα προς απάντηση ερώτημα ηχεί παράδοξα και καθρεφτίζει αποκαλυπτικά τον παραλογισμό κάθε εθνικού αναπτυξιακού σχεδιασμού: Πώς γίνεται, ένα νησί με πανάρχαιη Ιστορία, προικισμένο με ειδυλλιακή φύση και εκπληκτικές αναπτυξιακές δυνατότητες, σε απόσταση αναπνοής από το «κράτος των Αθηνών» και εφαπτόμενο στο λεκανοπέδιο τής υπερσυγκέντρωσης πληθυσμού και δραστηριοτήτων, να αποτελεί τον νομό της χώρας:

• Τον πλέον αποκλεισμένο και απομονωμένο οδικά.
• Με άθλιο εσωτερικό οδικό δίκτυο της δεκαετίας του '50 (για να διανυθεί μια απόσταση 200 χιλιομέτρων από τον Αϊ-Γιώργη Λιχάδας, στον βορρά, ώς το Κάβο Ντόρο, στον ακρότατο νότο, απαιτούνται οκτώ ολόκληρες ώρες, όσες σχεδόν από την Αθήνα ώς τα βορειότερα σύνορα...).
• Με το χαμηλότερο εισόδημα στην περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας.
• Με το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας.
• Με την ταχύτερη αποβιομηχάνιση (10.000 θέσεις εργασίας χάθηκαν τη δεκαετία του '90).
• Με το ενεργειακό κέντρο στο Αλιβέρι (πρώτο εργοστάσιο της ΔΕΗ) να φθίνει.
• Με ελλιπέστατο και ανεπαρκές το μοναδικό νοσοκομείο.
• Με ραγδαία εσωτερική μετανάστευση, που ερημώνει τα χωριά (η Χαλκίδα συγκεντρώνει ήδη τον μισό πληθυσμό της Εύβοιας). Και
• Με ελάχιστα, κι αυτά της συμφοράς, λιμάνια και αλιευτικά καταφύγια -σε ακτογραμμή συνολικού μήκους 900 χλμ.

Σαν να 'πεσε κατάρα, λες, σ' έναν τόπο πολλαπλώς ευλογημένο.

Τα είχε πει καλά, ομολογουμένως, ο Κ. Καραμανλής πέρυσι στην προεκλογική του συγκέντρωση στη Χαλκίδα (5/9/2003): «...Η Εύβοια χρειάζεται επειγόντως ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ανάπτυξης, με στόχο τη σύμμετρη ανάπτυξη όλων των τομέων της παραγωγικής δραστηριότητας. Είναι καιρός να μπει η Εύβοια στην τροχιά της ανάπτυξης με έργα, που θα αντιμετωπίζουν οριστικά τα προβλήματα της οδικής απομόνωσης, του οικονομικού μαρασμού και του αισθήματος ανασφάλειας των πολιτών...».

Και ονομάτισε επιτυχώς τα αναγκαία έργα, ένα προς ένα. Το κακό είναι ότι πανομοιότυπα σχεδόν τα 'χε πει στη Χαλκίδα προεκλογικά και ο τέως πρωθυπουργός Κ. Σημίτης -δυο φορές μάλιστα (1996 και 2000) για να τα εμπεδώσουμε. Και δεν έγινε απολύτως τίποτα.

Ενα μόνο έκανε ώς τώρα η κυβέρνηση Καραμανλή -και αυτό αρνητικό: Ακύρωσε (τη μετέφερε στο 2005) τη δημοπράτηση του καίριου οδικού έργου Σχηματάρι - Χαλκίδα, που συνδέει την Εύβοια με τον κεντρικό οδικό άξονα ΠΑΘΕ.

Το ακόμη χειρότερο είναι ότι τίποτα δεν εγγυάται ότι θα βελτιωθούν τα πράγματα στο εγγύς μέλλον. Οι δημόσιες επενδύσεις μειώνονται δραστικά μετά την (άφρονα) περιπέτεια της Ολυμπιάδας. Και στα κοινοτικά κονδύλια του Γ' ΚΠΣ η Εύβοια είναι κατ' εξοχήν αδικημένη. Στη διημερίδα της Αιδηψού ο νομάρχης Θαν. Μπουραντάς επισήμανε σε δραματικό τόνο και τον κίνδυνο να μείνει η Εύβοια έξω και από τη χρηματοδότηση του Δ' ΚΠΣ -τουλάχιστον στον πρώτο «στόχο» του.

Κι εδώ αρχίζουν τα τρελά σ' αυτό το βασίλειο του παραλόγου. Το όριο για να ενταχθεί μια περιφέρεια στον πρώτο στόχο του Δ' ΚΠΣ είναι 75% του μέσου κοινοτικού ΑΕΠ (στην Ε.Ε. των «25» πλέον). Η Εύβοια το υπερβαίνει κατά μία μόλις ποσοστιαία μονάδα (76%). Και μένει εκτός. Διότι η χρηματοδότηση γίνεται σε περιφέρειες και όχι σε νομούς. Και η Στερεά Ελλάδα, της οποίας η Εύβοια αποτελεί τον φτωχότερο νομό, εμφανίζεται σαν η πλουσιότερη περιφέρεια, ενώ δεν είναι. Πλασματικά: Διότι με τη βιομηχανική ζώνη της, η Βοιωτία εκτινάσσει το μέσο ΑΕΠ της περιφέρειας σε εξωπραγματικά ύψη.

Ενας δεύτερος παραλογισμός: Τοποθέτησαν, τα δεύτερα διόδια στην εθνική Αθήνας-Θεσσαλονίκης σε απόσταση μόλις 30 χλμ. -από το Καπανδρίτι ώς το Σχηματάρι (με τον τρίτο σταθμό στα 140 χλμ.). Ετσι οι κατευθυνόμενοι στη Εύβοια χαρατσώνονται αδίκως και προκλητικά προς 1,40 ευρώ κατά αυτοκίνητο χωρίς να κάνουν χρήση της ΠΑΘΕ, αφού αμέσως μετά τα διόδια στρίβουν για Χαλκίδα.

Ιδού, λοιπόν, η πλέον πρόσφορη πηγή χρηματοδότησης για ολόκληρο το οδικό δίκτυο και άλλα επείγοντα έργα υποδομής στην Εύβοια: Να μεταφερθεί ο σταθμός των διοδίων σε δύο σημεία: Κοντά στη Θήβα ο ένας, και ο δεύτερος, αποκλειστικά για τους κατευθυνόμενους στην Εύβοια, στην αρχή του άξονα Σχηματαρίου - Χαλκίδας. Στο άψε - σβήσε θα υπάρξουν οι αναγκαίοι πόροι υποδομής, αφού για το 2005 υπολογίζονται σε 20.000 ημερησίως τα αυτοκίνητα που θα κατευθύνονται στην Εύβοια.

Το αυγό του Κολόμβου είναι -για την ασχολούμενη με την περιφερειακή ανάπτυξη κεντρική γραφειοκρατία. Η πολιτική βούληση (ίσως και ο κοινός νους) είναι που λείπει. Και η πονηριά, που περισσεύει...

Αιθεροβάμων ο νομάρχης Μαγνησίας Γ. Πρίντζος, παρουσίασε στη διημερίδα τολμηρή μελέτη για διπλή (μέσω Ευβοίας και με δύο γέφυρες) ζεύξη του Μαλιακού. Εθνικής σημασίας έργο το χαρακτήρισε. Ο γεν. γραμματέας του ΥΠΕΧΩΔΕ Θαν. Κουλουμπής πλειοδότησε ως προς τη σπουδαιότητα του έργου ειδικά για την Εύβοια: Θα σπάσει τον οδικό αποκλεισμό της και θα συμβάλει στην πολύπλευρη ανάπτυξή της και ιδιαίτερα την τουριστική, για την οποία ολόκληρο το νησί προσφέρεται ιδεωδώς.

Και καθώς ορισμένοι δημοσιογράφοι μιλήσαμε εκεί περισσότερο και από τους πολιτικούς, άλλο τόσο αιθεροβάμων κι ελόγου μου, ανέπτυξα μια δική μου αναπτυξιακή πρόταση (!) ειδικά για την περιοχή Μαντουδίου που τη ζω τα τελευταία 25 χρόνια, με συνδυασμό έργων υποδομής και πρωτοποριακών δραστηριοτήτων, που θα τη μετέτρεπε νομίζω από κατ' εξοχήν προβληματική, σε Γη της Επαγγελίας (κάποτε θα γράψω γι' αυτό εκτενέστερα).

Ανταλλάσσουμε συχνά αλληλοσυμπληρωματικές σκέψεις με τον φίλο πρώην βουλευτή Ευβοίας του ΣΥΝ Β. Αποστόλου, που αρκούντως προσγειωμένος παρατηρεί μελαγχολικά ότι και μόνο τα κονδύλια των τελευταίων χρόνων για δήθεν προγράμματα κατάρτισης ανέργων, αν είχαν διατεθεί σε έργα υποδομής, η κατάσταση θα ήταν καλύτερη.

Τα λέω και στον τοπικό ορεξάτο δήμαρχο Κηρέως Γ. Τριάντη, που με αντιμετώπιζε με συγκαταβατικό χαμόγελο, ωσότου άκουσε προ μηνός και τον βουλευτή και πρώην υπουργό Θ. Κασσίμη να λέει ορθά-κοφτά ότι τα ορυχεία δεν θα ξαναλειτουργήσουν και, κυρίως, ότι το μοντέλο ανάπτυξης κάθε περιοχής πρέπει να είναι σύμφωνο και να αξιοποιεί στο έπακρο τις τοπικές παραγωγικές δυνατότητες και να ακουμπά στην παράδοση.

Τι μένει; Ο ρεαλισμός τού με πικρή πείρα νομάρχη για δεύτερη θητεία Θ. Μπουραντά, που επιμένει να συνοψίζει «το Α και το Ω» των αιτημάτων της Εύβοιας στο οδικό δίκτυο, ως αναγκαία συνθήκη για κάθε αναπτυξιακή προσπάθεια. Και από εκεί και πέρα βλέπουμε πώς θα σώσουμε τα χωριά από την ερήμωση και πώς θα πεισθούν οι άνεργοι να αφήσουν τα καφενεία για να ξαναχρησιμοποιήσουν παραγωγικά το μυαλό και τα χέρια τους...