Συνεχίστηκε με επιτυχία την Κυριακή 8 Φεβρουαρίου 2004 και ώρα 18:30 στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου, ο Β΄ κύκλος μαθημάτων Αστρονομίας, που διοργανώνει η Εταιρεία Αστρονομίας Χαλκίδας σε συνεργασία με το Δήμο Χαλκιδέων, με το 2ο σεμινάριο. Το θέμα του σεμιναρίου ήταν "Μεταβλητοί αστέρες" και το παρουσίασε ο Μαθηματικός - Αστροφυσικός κ. Σωτήριος Τσαντίλας.

Ο ομιλητής κ. Σωτήρης Τσαντίλας (δεξιά) και ο αντιπρόεδρος της Εταιρείας Αστρονομίας Χαλκίδας κ. Αντώνιος Αντωνίου (αριστερά)

Ο κύκλος των ανωτέρω μαθημάτων διακόπτεται λόγω της Αποκριάς και των βουλευτικών εκλογών και επαναρχίζει την Κυριακή 21 Μαρτίου και ώρα 19:30 στον ίδιο χώρο με θέμα "Εκλείψεις" και ομιλητή τον Φυσικό - Αστροφυσικό κ. Κοσμά Γαζέα.

Στη συνέχεια παρατίθεται η περίληψη της ομιλίας του κ. Τσαντίλα:

Μεταβλητοί ονομάζονται οι αστέρες που παρουσιάζουν διακύμανση στην λαμπρότητά τους. Ανάλογα με τα αίτια που προκαλούν αυτές τις διακυμάνσεις χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

1) Μεταβλητοί λόγω εσωτερικών αιτίων ή Φυσικοί μεταβλητοί. Οι μεταβολές τους οφείλονται σε φαινόμενα που λαμβάνουν χώρα στην επιφάνειά τους, ή και σε ολόκληρη τη μάζα τους.
2) Μεταβλητοί λόγω εξωτερικών αιτίων - Εκλειπτικοί και Περιστρεφόμενοι. Οι εκλειπτικοί αποτελούνται από δύο αστέρες οι οποίοι κατά την περιφορά τους γύρω από το κοινό κέντρο μάζας κρύβουν διαδοχικά ο ένας τον άλλον. Λόγω τις μεγάλης τους απόστασης από εμάς, φαίνονται σαν ένας αστέρας που κατά την διάρκεια των εκλείψεων μειώνεται η λαμπρότητά του. Οι περιστρεφόμενοι παρουσιάζουν μεταβολές στην φωτεινότητά τους εξαιτίας μη ομοιόμορφης κατανομής της λαμπρότητας πάνω στη επιφάνειά τους.

Οι φυσικοί μεταβλητοί με τη σειρά τους χωρίζονται σε δύο υποκατηγορίες, τους παλλόμενους και τους εκρηκτικούς. Οι παλλόμενοι παρουσιάζουν περιοδική διαστολή και συστολή των επιφανειακών στρωμάτων τους, ενώ οι εκρηκτικοί έχουν μεγάλης κλίμακας μη περιοδικές μεταβολές λαμπρότητας.

Χαρακτηριστικοί τύποι παλλόμενων μεταβλητών είναι οι: α) Κηφείδες β) RR Lyrae γ) RV Tauri δ) LPVs - Miras ε) Ημικανονικοί στ) Pulsars (στις ραδιοσυχνότητες).

Χαρακτηριστικοί τύποι εκρηκτικών μεταβλητών είναι οι: α) Νόβα β) Σούπερνοβα γ) U Geminorum δ) Z Camelopardalis ε) SU Ursae Majoris στ) Συμβιωτικοί ζ) R Coronae Borealis.

Οι εκλειπτικοί μεταβλητοί παρουσιάζουν τρεις κυρίως τύπους ανάλογα με την μορφή που έχει η καμπύλη φωτός τους: α) Algol β) β Lyrae γ) W UMa

Οι περιστρεφόμενοι μεταβλητοί έχουν περιοχές μικρότερης θερμοκρασίας και φωτεινότητας (dark spots) όπως οι κηλίδες του ήλιου μας, αλλά σε μεγαλύτερη κλίμακα.

Οι μεταβλητοί αστέρες αποτελούν αστρονομικά εργαλεία πολύ μεγάλης σπουδαιότητας. Ήδη από το 1912, η Henrietta Swan Leavitt, είχε ανακαλύψει για τους Κηφείδες (που πήραν το όνομά τους από τον δ Cephei) ότι η πραγματική τους λαμπρότητα είναι συνάρτηση της περιόδου τους. Έτσι, χρησιμοποιήθηκαν για την μέτρηση αστρικών αποστάσεων με ιδιαίτερα μεγάλη ακρίβεια. Με τον ίδιο τρόπο χρησιμοποιούνται και κάποιοι τύποι σουπερνόβα. Με τη βοήθεια ενός Κηφείδη, ο Edwin Hubble ανακάλυψε ότι το νεφέλωμα της Ανδρομέδας είναι στην πραγματικότητα ξεχωριστός γαλαξίας που δεν περιέχεται στον δικό μας.

Οι καμπύλες φωτός των εκλειπτικών μας παρέχουν πληροφορίες μεγάλης ακρίβειας. Με την βοήθεια τους μπορούμε να υπολογίσουμε όλα τα χαρακτηριστικά των αστέρων που αποτελούν το σύστημα, όπως μάζα, ακτίνα, περίοδο περιφοράς, θερμοκρασία. Με δεδομένο ότι αυτά μπορούν να υπολογιστούν άμεσα μόνο στην περίπτωση διπλών (ή πολλαπλών) εκλειπτικών συστημάτων, είναι μάλλον ευτύχημα το γεγονός ότι πάνω από τα μισά αστέρια που μπορούμε να παρατηρήσουμε αποτελούνται από τέτοια συστήματα.

«  Προηγούμενo άρθρo	Επόμενo άρθρo  »