Πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στο Δημαρχείο της Χαλκίδας τη Τετάρτη 16/4 η προγραμματισμένη διάλεξη του κ. Τάσου Μαντέλη, βουλευτή β' Αθήνας και τ. Υπουργού με θέμα «Κλιματικές αλλαγές και βιώσιμη ανάπτυξη»

Αρχίζοντας την χειμαρρώδη ομιλία του ο κ. Μαντέλης τεκμηρίωσε ότι πίσω από τις «δικαιολογίες» του πολέμου στο Ιράκ υποκρύπτεται το φλέγον ζήτημα των ενεργειακών αποθεμάτων σε πετρέλαιο. Ότι αναδεικνύεται με τον πιο σκληρό τρόπο, η ανάγκη απεξάρτησης της χώρας μας από το πετρέλαιο. Διέξοδος υπάρχει και είναι επιτακτική. Η στροφή στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε). Στα ενεργειακά αποθέματα που δίνει με αφθονία στη χώρα μας ο ήλιος, ο άνεμος, τα ορυκτά που βρίσκονται στα έγκατα της Ελληνικής γης. Ο ομιλητής τόνισε ότι η χρήση των Α.Π.Ε εκτός του συναλλαγματικού οφέλους, θα συμβάλλει καταλυτικά και στην προστασία του περιβάλλοντος καθώς η ενέργεια και το περιβάλλον είναι έννοιες αλληλένδετες. Την τελευταία δεκαετία η ανθρωπότητα άρχισε να συνειδητοποιεί ότι η ανάπτυξη έχει άμεσες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Τήξη πάγων, άνοδο της στάθμης της θάλασσας, απερήμωση, εξαφάνιση περιοχών, απώλεια βιοποικιλότητας, αλλά και δεκάδων εκατομμυρίων ανθρώπινων ζωών είτε άμεσα είτε έμμεσα από την πείνα. Πλήρης ανατροπή της περιβαλλοντικής ισορροπίας του πλανήτη με ανυπολόγιστες συνέπειες.

Τα πρώτα απειλητικά μηνύματα από τα επικίνδυνα αυτά φαινόμενα των κλιματικών αλλαγών οδήγησαν στην ανάγκη να εξερευνήσει η διεθνής κοινότητα τρόπους που θα διασφάλιζαν την ανάπτυξη, χωρίς όμως να επιβαρύνεται τόσο καταλυτικά το περιβάλλον. Mέσα σε αυτό το πλαίσιο άρχισε να γίνεται λόγος για τη «βιώσιμη ανάπτυξη» την κοινωνική οικονομική, τεχνολογική ευημερία που δεν θα ήταν συνώνυμη της περιβαλλοντικής αστάθειας και υποβάθμισης. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος έγιναν παγκόσμιες διασκέψεις στο Pίο το 1992, ενώ το 1997 υπεγράφη το γνωστό σε όλους μας Πρωτόκολλο του Κυότο. Δυστυχώς, όμως, οι μεγάλες αποφάσεις μένουν ακόμη στα χαρτιά, το δε Πρωτόκολλο του Κυότο ευθέως πλέον αμφισβητείται από αυτούς προς τους οποίους κύρια απευθύνεται.

Τον περασμένο Αύγουστο πραγματοποιήθηκε στο Γιοχάνεσμπουργκ υπό την αιγίδα του ΟΗΕ η μεγαλύτερη στην ιστορία διάσκεψη για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Ήταν μια μοναδική ευκαιρία να γεφυρωθεί το χάσμα ανάμεσα στις διακηρύξεις και τις ουσιαστικές πράξεις. Να διατυπωθεί με σαφήνεια πως θέλουμε τη βιώσιμη ανάπτυξη. Να αναζητηθούν λύσεις στο πρόβλημα της φτώχειας, του νερού, της ενέργειας, της απερήμωσης, της ανεργίας, της υγείας της εκπαίδευσης. Δυστυχώς και αυτή η ευκαιρία πήγε χαμένη.

Το φαινόμενο του θερμοκηπίου προέκυψε ως αποτέλεσμα της αλόγιστης εκπομπής τεραστίων ποσοτήτων αερίων στην ατμόσφαιρα. Κύρια του διοξειδίου του άνθρακα, που αποτελεί το 80,5% των εκπομπών. Δευτερευόντως του μεθανίου, 7,5% των εκπομπών, του οξειδίου του αζώτου, 8,5% των εκπομπών και τέλος των τριών αερίων του φθορίου (υδροφθοράνθρακες, υπερφθοράνθρακες και εξαφθορειούχο θείο), 3,5% των εκπομπών. Οι εκπομπές αυτές προέρχονται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες που σχετίζονται με τη μορφή της ανάπτυξης που ακολουθούμε. Συγκεκριμένα.

• Η παραγωγή ενέργειας ευθύνεται για το 78% των εκπομπών και ιδιαίτερα του 95% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
• Η υπόλοιπη βιομηχανία για το 10% των εκπομπών
• Η γεωργία για το 8% των εκπομπών και
• Τα απόβλητα για το 4% των εκπομπών.

Από την άλλη πλευρά οι αναπτυγμένες χώρες στηρίζονται στη χρήση των ορυκτών καυσίμων, που εκλύουν στην ατμόσφαιρα το διοξείδιο του άνθρακα. Η κατανάλωση τους αυξάνει συνεχώς. Σε κάθε κάτοικο της γης αντιστοιχεί ετήσια κατανάλωση 6,4 ΤΙΠ. Όμως στις ανεπτυγμένες χώρες η κατανάλωση είναι δεκαπλάσια ανά κάτοικο από ότι στις αναπτυσσόμενες. Με τα σημερινά δεδομένα μέχρι το 2035 θα έχουμε διπλασιασμό και μέχρι το 2055 τριπλασιασμό των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα. Το πρόβλημα γίνεται όλο και πιο επικίνδυνο.

Για να αντιμετωπισθεί ο κίνδυνος χρειάζεται συνεννόηση της ανθρωπότητας γιατί το φαινόμενο είναι πλανητικό και όχι εθνικό. Ανεξάρτητα αν άλλοι ευθύνονται περισσότερο και άλλοι λιγότερο. Στο Κυότο συμφωνήθηκε η συνεισφορά κάθε χώρας στη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκρασίας, μόλις κατά 0,5 β. Το επίτευγμα είναι η νομική δέσμευση τήρησης του και η διαμόρφωση συνθηκών παγκόσμιας συνεργασίας. Δυστυχώς οι ΗΠΑ, υπόλογες για το 38% των παγκόσμιων εκπομπών, ευθύς ως ανέλαβε η διοίκηση Μπους αποκήρυξαν τη δέσμευση τους.

Στο Γιοχάνεσμπουργκ το μέτωπο του πετρελαίου εμπόδισε κάθε άλλη εφαρμόσιμη εναλλακτική ενεργειακή λύση.

Παρόλα αυτά, οι χώρες που έχουν επικυρώσει το Πρωτόκολλο του Κυότο υποχρεούνται να το τηρήσουν. Μέσα σε αυτές η Ε.Ε. και βέβαια η Ελλάδα που το επικύρωσε με το νόμο 3017/2002. Η Ε.Ε. είναι υποχρεωμένη μέχρι το 2008 να έχει μειώσει τις εκπομπές της κατά 8%. Η Ελλάδα να έχει περιορίσει την αύξηση τους μέχρι 25%. Βάση σύγκρισης το έτος 1998, κατά το οποίο οι εκπομπές στην Ελλάδα είχαν φθάσει τους 108,4 Mt CO2 equ.

Ο ρυθμός ανάπτυξης της Ελλάδας από το 2000 κινείται γύρω στο 4% το χρόνο, αξιοπρόσεκτα ανώτερος αυτού της Ε.Ε. Εκτιμάται ότι θα συνεχισθεί μέχρι το 2005, ενώ από το 2005 μέχρι το 2010 θα είναι 3% - 3,5%.. Η μαθηματική προσομοίωση του σε ενεργειακή ζήτηση και κατανάλωση οδηγεί στην εκτίμηση ότι κατά το κρίσιμο χρονικό διάστημα 2000-2010,η ζήτηση ηλεκτρισμού θα αυξάνει κατά 3,1% το χρόνο και η τελική ενεργειακή κατανάλωση θα αυξάνει κατά 2,2% το χρόνο. Τούτο σημαίνει ότι το 2005 θα εκπέμπουμε 137,5 Mt CO2 equ. Αύξηση 26,8%. Το 2010 θα εκπέμπουμε 147,2 Mt CO2 equ. Αύξηση 35,8%. Οι υπολογισμοί αυτοί είναι μετριοπαθείς δεδομένου ότι στη πραγματικότητα έχουμε πρώϊμη επιβεβαίωση τους. Το 2000 οι εκπομπές αερίων έφθασαν τους 133,8 Mt CO2 equ. Αύξηση 23,5 %. H υπέρβαση των 12 Mt CO2 equ πρέπει τα επόμενα χρόνια να εξαλειφθεί, αλλιώς το 2010 θα είμαστε υποχρεωμένοι να αγοράζουμε δικαιώματα ή να πληρώνουμε πρόστιμα υπολογιζόμενα με τη τρέχουσα τιμή του πετρελαίου. Δηλαδή με τα σημερινά δεδομένα επιβαρυνόμενοι με ποσά ύψους 300 εκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο.

Για να διασφαλίσουμε τη βιώσιμη ανάπτυξη κρίσιμος είναι ο ρόλος των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Η σημασία τους αποβαίνει περισσότερο πολυδιάστατη από ποτέ αφού:

• Μόνες τους μπορούν να μειώσουν μέχρι 50%, τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και να αποτρέψουν την απειλή των κλιματικών αλλαγών.
• Με τα ανεξάντλητα αποθέματα τους διασφαλίζουν τον ενεργειακό εφοδιασμό.
• Με τον αποκεντρωμένο χαρακτήρα τους συμβάλλουν στη περιφερειακή ανάπτυξη. Δημιουργούν θέσεις εργασίας με την αλυσίδα κατασκευή, εγκατάσταση, λειτουργία.
• Απελευθερώνουν τις οικονομίες από το παγκόσμιο σύστημα πετρελαίου και τις συναλλαγματοβόρες επιβαρύνσεις του.

Για να αντιμετωπισθεί αυτή η εξέλιξη επιβάλλεται να υπάρξει πλέον έντονη η πολιτική προώθησης των ΑΠΕ στην Ελλάδα. Η συμμετοχή των ΑΠΕ σήμερα στην ηλεκτροπαραγωγή, μαζί με τα μεγάλα υδροηλεκτρικά, φθάνει το 10% και στόχος είναι μέχρι το 2010 να φθάσει το 20,1%. Ο στόχος αυτός είναι εφικτός. Στην άνθιση των ΑΠΕ συνέβαλε το ευνοϊκό περιβάλλον που διαμόρφωσε το θεσμικό πλαίσιο, ο ν. 2244/94, κύρια με 3 πρωτοποριακές τομές:

• Την απελευθέρωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ιδιώτες ανεξάρτητους παραγωγούς ΑΠΕ.
• Την υποχρέωση αγοράς της παραγόμενης ενέργειας από τον Εθνικό Μεταφορέα ηλεκτρικής ενέργειας.
• Τον καθορισμό εγγυημένης τιμής, που προσδιοριζόταν σε συγκεκριμένο ποσοστό της τιμής πωλήσεως της kWh στο καταναλωτή.

Εξίσου σημαντικό ρόλο έπαιξαν τα χρηματοδοτικά εργαλεία, με τα οποία υποστηρίχθηκαν οι επενδύσεις ΑΠΕ. Ο αναπτυξιακός νόμος, το Β΄ΚΠΣ και τώρα το Γ΄ΚΠΣ. Το μέγεθος της αγοράς είναι υπολογίσιμο και δημιουργούνται προϋποθέσεις για ένταξη ενεργειακών συστημάτων στην χώρα με σημαντική προστιθέμενη αξία. Οι παράγοντες αυτοί οδήγησαν στη προσέλκυση σοβαρών ιδιωτικών επενδύσεων, ικανών να διασφαλίσουν επάρκεια ηλεκτρικής ισχύος, τεχνολογικό και επιχειρηματικό εκσυγχρονισμό, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Μόνο τα ήδη προγραμματισμένα ώριμα έργα ΑΠΕ αντιστοιχούν σε επενδύσεις ύψους άνω των 1 δις ευρώ.

Όμως υπάρχουν σοβαρά εμπόδια που πρέπει να αρθούν. Αν τούτο δεν γίνει τα πράγματα θα πάρουν άλλη τροπή.

Ήδη διαβλέπουμε κάμψη του ρυθμού εγκατάστασης νέων ΑΠΕ. Απογοήτευση των επενδυτών. Τάση αποχώρησης μεγάλων ξένων ενεργειακών εταιρειών. Πρέπει να αρθούν τα θεσμικά εμπόδια. Για ολόκληρους ενεργειακούς τομείς. Η Γεωθερμία στην Ελλάδα έχει μεγάλα αποθέματα που μένουν αναξιοποίητα εξαιτίας της πεπαλαιωμένης νομοθεσίας. Η Βιομάζα, που θα μπορούσε να εισφέρει σημαντικά στο αγροτικό εισόδημα, μειώνεται αντί να αυξάνεται, γιατί ελλείπει παντελώς η θεσμική ρύθμιση της.

Πρέπει να αρθούν τα διοικητικά εμπόδια. Οι ατέρμονες, δαιδαλώδεις, αδιαφανείς γραφειοκρατικές διαδικασίες, που διαρκούν χρόνια. Πρέπει να αρθούν τα τεχνικά εμπόδια. Τα δίκτυα της ΔΕΗ δεν μπορούν πλέον να απορροφήσουν την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται σε περιοχές με υψηλό δυναμικό. Έχει επέλθει ο κορεσμός της μεταφορικής τους ικανότητας. Η ΔΕΗ οφείλει άμεσα να δρομολογήσει είτε την ενίσχυση των υφιστάμενων είτε τη κατασκευή νέων δικτύων μεταφοράς. Χρηματοδοτική πρόβλεψη υπάρχει στο Γ΄ΚΠΣ.

Πρέπει να αρθούν τα εμπόδια της άγνοιας και των νοοτροπιών. Δεν είναι δυνατό στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος να παρουσιάζονται αντιδράσεις τοπικών κοινωνιών για τις ΑΠΕ. Ούτε να είναι ανεκτή η παροχή «προστασίας» έναντι αντισταθμιστικών δήθεν ωφελειών. Η πολιτεία πρέπει υπεύθυνα να ενημερώσει, να ευαισθητοποιήσει, να κατευθύνει. Ακόμη και στα πλαίσια του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου χρειάζεται ανάλογη ευαισθητοποίηση. Να γίνει κατανοητό ότι οι κλιματικές αλλαγές είναι το μείζον περιβαλλοντικό πρόβλημα. Ότι οι ΑΠΕ δεν είναι διυλιστήρια ούτε πετρελαϊκοί σταθμοί. Ότι ο χωροταξικός σχεδιασμός δεν είναι πανάκεια για κάθε περιβαλλοντικό πρόβλημα.

Για να αλλάξει το ενεργειακό πρότυπο της Ελλάδας, να υπάρξει βιώσιμη ανάπτυξη, χρειάζεται ακόμη να προωθηθεί η ορθολογική χρήση της ενέργειας. Με την ευφυή διαχείριση των ενεργειακών πόρων που μειώνουν την ενεργειακή ένταση και περιορίζουν την εκπομπή ρύπων. Με την εισαγωγή των βέλτιστων αξιοποιήσιμων τεχνολογιών, ιδιαίτερα των σύγχρονων τεχνολογιών πληροφορικής. Με την εφαρμογή νέων εργαλείων όπως ο ανάστροφος μετρητής. Με την ευρεία χρήση της βιοκλιματικής. Στόχος μας η «πράσινη» αλλά και «έξυπνη» Ευρώπη. Η «πράσινη» αλλά και «έξυπνη» Ελλάδα. Χρειάζεται τέλος να υπάρξει ταχύτερη διείσδυση του φυσικού αερίου ιδιαίτερα στον οικιακό τομέα στον οποίο δεν έχει ακόμη φθάσει. Να αξιοποιηθεί η δυνατότητα συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας, που θα βελτιώσει το επίπεδο ζωής του πολίτη και θα τον απαλλάξει από του ρύπους των καυστήρων κεντρικής θέρμανσης.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα άλλα κράτη οφείλουν να επιδιώξουν τη συνεννόηση με την κυβέρνηση Μπους, για να τηρηθούν όσα συμφωνήθηκαν στο Κυότο. Οι εξαγγελίες του για νέους θερμικούς σταθμούς και νέες εξορύξεις πετρελαίου στην Αλάσκα, αποτελούν πλήγμα στην προσπάθεια της ανθρωπότητας να αντιμετωπίσει το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η αποτυχία της Χάγης και του Γιοχάνεσμπουργκ δεν πρέπει να εμποδίσει μία νέα συμφωνία.

Η παρούσα γενεά οφείλει να αντιληφθεί την ιστορική της ευθύνη. Γιατί όσο αυτό συμβαίνει τόσο μεγαλώνει η ελπίδα ότι οι επόμενες γενεές θα απολαύσουν ένα κόσμο όμορφο και ζωντανό. Η οικονομική ανάπτυξη, δεν είναι απαραίτητο να συνοδεύεται από ενεργειακή και περιβαλλοντική υποβάθμιση.

Βιώσιμη ανάπτυξη μπορεί να υπάρξει.
Ο πλανήτης Γη μπορεί να σωθεί.

«  Προηγούμενo άρθρo	Επόμενo άρθρo  »