Επέστρεψαν στην Ελλάδα οι τοιχογραφίες που είχαν κλαπεί από το ναό της Παλαιοπαναγιάς στη Στενή

Τα ξημερώματα της Πέμπτης 18 Φεβρουαρίου, επαναπατρίστηκαν από τη Βασιλεία της Ελβετίας τέσσερις τοιχογραφίες που είχαν κλαπεί τον Αύγουστο του 1978 από τον Ιερό Ναό Παλαιοπαναγιάς στη Στενή Διρφύων. Οι τοιχογραφίες παραδόθηκαν την Τετάρτη 17 Φεβρουαρίου από την Εισαγγελία της Βασιλείας στη Διευθύντρια της 23ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Δρ. Ευγενία Γερούση και έφτασαν στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας το πρωί της Πέμπτης. Τα κιβώτια που τις μετέφεραν άνοιξαν στα εργαστήρια του μουσείου, παρουσία του Υπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού κ. Παύλου Γερουλάνου και της Γενικής Γραμματέως Πολιτισμού κας Λίνας Μενδώνη. Η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου ανακοίνωσε πως θα μπει σε πρόγραμμα συντήρησης όλος ο εικονογραφικός διάκοσμος της Παλαιοπαναγιάς.

Ο ιστορικός, κηρυγμένος ναός της Παλαιοπαναγίας που βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή της Στενής (σε ένα ωραία αλλά απόμερο φυσικό τοπίο), είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία που εντοπίζονται στην παραδίρφυα περιοχή της Εύβοιας. Πρόκειται για σημαντικό βυζαντινό σταυρεπίστεγο ναό, αρχιτεκτονικό τύπο που επικρατεί στην τοπική ναοδομία της Εύβοιας. Αν και έχει υποστεί νεότερες επεμβάσεις που αλλοίωσαν τη μορφή του εσωτερικά και εξωτερικά, διασώζει στο εσωτερικό του αξιόλογες τοιχογραφίες που χρονολογούνται στο 16ο αιώνα.

Κατά τη δεκαετία του 1970 πραγματοποιήθηκαν επανειλημμένες παραβιάσεις του ναού, κατά τις οποίες αφαιρέθηκαν από αρχαιοκαπήλους βίαια επτά συνολικά τμήματα τοιχογραφιών με μορφές αγίων από τις κατώτερες ζώνες του διακόσμου. Κατά την αυτοψία που είχε πραγματοποιηθεί αμέσως μετά τους βανδαλισμούς, οι αρχαιολόγοι και συντηρητές περισυνέλεξαν από το δάπεδο του ναού σπαράγματα τριών από τις τοιχογραφίες αυτές, τα οποία στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στα εργαστήρια του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου για συγκόλληση, συντήρηση και αποκατάσταση, όπου βρίσκονται μέχρι και σήμερα.

Είναι ευτύχημα ότι πρόσφατα οι άλλες τέσσερις τοιχογραφίες εντοπίστηκαν σε αποθήκη στη Βασιλεία της Ελβετίας. Πρόκειται για τις τοιχογραφίες με τις μορφές των αγίων Νικήτα, Ερμόλαου, Μακαρίου και Νέστορος. Αμέσως μετά την ταυτοποίησή τους με τις βίαια αποτοιχισμένες τοιχογραφίες από τη μεσαία και κατώτερη ζώνη του βόρειου τοίχου του ναού της Παλαιοπαναγιάς στη Στενή, έγιναν όλες οι απαραίτητες ενέργειες από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟΤ, προκειμένου να επαναπατρισθούν και να επιστρέψουν στην Εύβοια.

Οι τοιχογραφίες θα συντηρηθούν στα εργαστήρια του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, θα συγκολληθούν ενδεχομένως με τα τμήματα τα οποία φυλάσσονταν μέχρι σήμερα εκεί προκειμένου το σύνολο να μεταφερθεί στη συνέχεια στην Εύβοια και να εκτεθεί στο προετοιμαζόμενο διαχρονικό μουσείο της Χαλκίδας. Σήμερα, μετά από ένα διάστημα τριάντα περίπου ετών, ένα σημαντικό βυζαντινό μνημείο, «πληγωμένο» από τη βάναυση και παράνομη δράση αρχαιοκαπήλων, αποκαθίσταται, χάρη στις συντονισμένες κινήσεις και την αγαστή συνεργασία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, των Διεθνών Διωκτικών Αρχών και των Δικαστικών Αρχών της Ελβετίας.

Σχετικό θέμα:

• Εντοπίστηκαν στο εξωτερικό κλεμμένες τοιχογραφίες από τη μονή Παλαιοπαναγιάς Στενής www.servitoros.gr/news/view.php/13540/