H Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να κινήσει διαδικασία για παραβάσεις κατά της Ελλάδας για εννέα υποθέσεις που αφορούν παραβίαση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ. Σε μια από τις υποθέσεις, η Επιτροπή θα ζητήσει από την Ελλάδα να συμμορφωθεί με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, με την οποία η Ελλάδα είχε καταδικαστεί γιατί δεν είχε αποσύρει με ασφαλή τρόπο ηλεκτρικό εξοπλισμό που περιείχε πολυχλωροδιφαινύλια (PCB). Τα PCB είναι βιομηχανικές χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα ως επιβραδυντικά φλόγας, αλλά διαπιστώθηκε ότι προκαλούν καρκίνο. Σε τρεις άλλες υποθέσεις, η Επιτροπή θα παραπέμψει την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο γιατί αγνόησε τις προειδοποιήσεις της. Οι τρεις αυτές περιπτώσεις αφορούν τη μη ασφαλή επεξεργασία ιλύος καθαρισμού λυμάτων (λυματολάσπης) από μονάδα επεξεργασίας λυμάτων στην περιοχή των Αθηνών, έναν παράνομο χώρο υγειονομικής ταφής (χωματερή) στην Κρήτη, καθώς και την έλλειψη προστασίας ενός σπανίου είδους έχιδνας στη νήσο Μήλο. Στις υπόλοιπες πέντε υποθέσεις, η Επιτροπή θα απευθύνει γραπτές προειδοποιήσεις στην Ελλάδα. Με τις ενέργειες αυτές, η Επιτροπή επιδιώκει να διασφαλίσει την ορθή εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ στην Ελλάδα. Η παράλειψη εφαρμογής αυτής της νομοθεσίας έχει σαν αποτέλεσμα οι πολίτες να μην απολαύουν του υψηλού επιπέδου προστασίας που δικαιούνται.

Σχολιάζοντας τις αποφάσεις, η αρμόδια για το Περιβάλλον Επίτροπος Margot Wallström δήλωσε: «Η προστασία του περιβάλλοντος δεν αποτελεί πολυτέλεια στην πολιτική ατζέντα. Αντίθετα, αποτελεί βασικό μέλημα των πολιτών της Ευρώπης. Οι Ευρωπαίοι πολίτες επιθυμούν καλύτερη προστασία για τα παιδιά τους, την υγεία τους και το περιβάλλον στο οποίο ζουν. Για τον λόγο αυτό, τα κράτη μέλη οφείλουν να τηρούν τις υποχρεώσεις τους βάσει της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ. Η Ελλάδα οφείλει να βελτιώσει τις πρακτικές της και να καταβάλει περαιτέρω προσπάθειες για την ορθή εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ».

Η Ελλάδα δεν διασφαλίζει την απόσυρση των καρκινογόνων χημικών ουσιών
Σε απόφαση του 2003 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο απεφάνθη ότι η Ελλάδα δεν εκπληρούσε τις υποχρεώσεις της βάσει της οδηγίας για την απαγόρευση των PCB. Η οδηγία αυτή αποσκοπεί στη διασφάλιση της ελεγχόμενης διάθεσης των πολυχλωροδιφαινυλίων (PCB), κατά τη διάρκεια της οποίας οι επικίνδυνες αυτές ουσίες πρέπει να εξαλειφθούν. Τα PCB είναι πολύ ανθεκτικές ουσίες που εισχωρούν και συσσωρεύονται στον ανθρώπινο οργανισμό, στα ζώα και στο περιβάλλον. Μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο, διαταραχές στις ορμονικές λειτουργίες, καθώς και ανωμαλίες στην ανάπτυξη. Έως την δεκαετία του 1980, τα PCB χρησιμοποιούνταν ευρέως σε ηλεκτρονικό εξοπλισμό για την πρόληψη ανάφλεξης. Αν και η χρήση τους έχει ρητά απαγορευθεί στην ΕΕ, υπάρχουν ακόμη πολλές συσκευές που τα περιέχουν. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, η οδηγία για τα PCB απαιτεί, μεταξύ άλλων, από τα κράτη μέλη, να καταγράφουν τον εξοπλισμό που περιέχει PCB πάνω από ορισμένα επίπεδα και να καταρτίσουν σχέδια για τον ασφαλή καθαρισμό ή/ και απομάκρυνση αυτού του εξοπλισμού.

Παραβλέποντας την απόφαση του Δικαστηρίου καθώς και σειρά επίσημων και ανεπίσημων προειδοποιήσεων της Επιτροπής, η Ελλάδα έχει εκπληρώσει μόνο εν μέρει τις υποχρεώσεις της. Μέχρι σήμερα, η Επιτροπή δεν έχει λάβει τον απαιτούμενο κατάλογο με τις συσκευές που περιέχουν PCB, ενώ τα σχέδια «καθαρισμού/απομάκρυνσης» που έχουν καταρτιστεί από την Ελλάδα δεν επαρκούν. Για παράδειγμα, οι ελληνικές αρχές δεν έχουν προβλέψει εγκαταστάσεις διάθεσης και, κατά συνέπεια, επιτρέπουν την «προσωρινή αποθήκευση» εξοπλισμού που περιέχει PCB για απεριόριστο χρονικό διάστημα. Με άλλα λόγια, τα μέτρα που έλαβε η Ελλάδα δεν διασφαλίζουν την ασφαλή απομάκρυνση των PCB, στερώντας τους πολίτες από το υψηλό επίπεδο προστασίας το οποίο δικαιούνται. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή θα απευθύνει στην Ελλάδα την πρώτη προειδοποίηση ζητώντας την πλήρη συμμόρφωση με την απόφαση του Δικαστηρίου.

Η μεταφορά ιλύος καθαρισμού λυμάτων (λυματολάσπης) από την Αθήνα θέτει σε κίνδυνο την υγεία του ανθρώπου και μολύνει το περιβάλλον
Η Επιτροπή θα παραπέμψει την Ελλάδα στο Δικαστήριο εξαιτίας της ανεπαρκούς επεξεργασίας και της επικίνδυνης μεταφοράς ιλύος καθαρισμού λυμάτων από τη μονάδα επεξεργασίας αστικών λυμάτων της Ψυτάλλειας, στα περίχωρα των Αθηνών. Η κατασκευή της μονάδας συγχρηματοδοτείται από το Ταμείο Συνοχής της ΕΕ. Στη μονάδα αυτή, στην οποία καταλήγουν τα λύματα των Αθηνών, παράγονται σε ημερήσια βάση 300 τόνοι λυματολάσπης. Η ποσότητα αυτή θα αυξηθεί σε 800 τόνους ημερησίως όταν θα τεθεί πλήρως σε λειτουργία το νέο σύστημα επεξεργασίας λυμάτων.

Η λυματολάσπη που παράγεται δεν τυγχάνει επιτόπιας επεξεργασίας αλλά διοχετεύεται στο χώρο υγειονομικής ταφής των Ανω Λιοσίων, ο οποίος απέχει 21 χιλιόμετρα. Η μεταφορά γίνεται με φορτηγά και πλωτά μέσα, δια μέσου πυκνοκατοικημένων περιοχών. Το γεγονός αυτό ενέχει κινδύνους για την υγεία του ανθρώπου, δεδομένου ότι η λυματολάσπη μπορεί να περιέχει μολυσματικούς μικροοργανισμούς οι οποίοι, κατά τη μεταφορά τους, ενδέχεται να καταλήξουν στις δημόσιες οδούς λόγω διαρροών από τα φορτηγά. Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι η λυματολάσπη διατίθεται σε υγρή μορφή, η οποία απαιτεί τριπλάσιο χώρο απ' ό,τι η αποξηραμένη λυματολάσπη. Κατά συνέπεια, ο χώρος υγειονομικής ταφής των Ανω Λιοσίων έχει κορεσθεί. Εξαιτίας της ζύμωσης της λυματολάσπης παράγονται ρυπογόνα εκχυλίσματα και αέρια θερμοκηπίου. Αυτό δεν θα συνέβαινε σε περίπτωση αποξήρανσης της λυματολάσπης και χρησιμοποίησής της ως υλικό καύσης.

Οι πρακτικές αυτές συνιστούν παράβαση της οδηγίας της ΕΕ για την επεξεργασία αστικών λυμάτων, βάσει της οποίας η λυματολάσπη που προέρχεται από την επεξεργασία λυμάτων πρέπει να επαναχρησιμοποιείται, όταν κρίνεται σκόπιμο, ενώ θα πρέπει να λαμβάνοντα τα κατάλληλα μέτρα ώστε, κατά τη διάθεσή της, να ελαχιστοποιούνται οι τυχόν επιζήμιες επιδράσεις στο περιβάλλον. Οι πρακτικές αυτές αντιβαίνουν, επίσης, στην οδηγία πλαίσιο για τα στερεά απόβλητα, η οποία απαιτεί από τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν την ανάκτηση και τη διάθεση των αποβλήτων δίχως να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία του ανθρώπου και το περιβάλλον.

Η Επιτροπή έχει ήδη προειδοποιήσει την Ελλάδα δύο φορές για την ανάγκη επίλυσης αυτών των προβλημάτων. Οι ελληνικές αρχές δήλωσαν ότι σχεδιάζουν να κατασκευάσουν μονάδα αποξήρανσης στην Ψυτάλλεια και ότι έχουν ολοκληρώσει την απαιτούμενη μελέτη αξιολόγησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Ωστόσο, η διαδικασία προκήρυξης του σχετικού διαγωνισμού δεν ξεκίνησε λόγω του αιτήματος για επιπλέον χρηματοδότηση από την ΕΕ. Εν τω μεταξύ, συνεχίζεται η μεταφορά λυματολάσπης από την Ψυτάλλεια στα Ανω Λιόσια, με κίνδυνο για την υγεία του πληθυσμού και το περιβάλλον. Η αναμενόμενη αύξηση της παραγόμενης ιλύος θα επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή αποφάσισε να προσφύγει στο Δικαστήριο.

Ελλιπής προστασία ενός σπάνιου είδους έχιδνας στη Μήλο
Η Επιτροπή αποφάσισε, επίσης, να παραπέμψει την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εξαιτίας της ελλιπούς προστασίας ενός είδους έχιδνας της Μήλου, γνωστού με την ονομασία, Vipera schweizeri. Το είδος αυτό έχιδνας είναι σπάνιο και χρήζει αυστηρής προστασίας βάσει της οδηγίας της ΕΕ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων. Η εν λόγω οδηγία στοχεύει στην προστασία ορισμένων ζωικών και φυτικών ειδών που κινδυνεύουν με εξαφάνιση καθώς και των φυσικών οικοτόπων τους. Οι ελληνικές αρχές παρέλειψαν να λάβουν τα αναγκαία μέτρα προστασίας για την αποφυγή της σκόπιμης παρενόχλησης της έχιδνας.

Ύστερα από προειδοποιήσεις της Επιτροπής, οι ελληνικές αρχές έλαβαν ορισμένα μέτρα για τη θέσπιση νομικού πλαισίου για την προστασία της έχιδνας. Ωστόσο, αυτά τα μέτρα δεν διασφαλίζουν επαρκή προστασία του είδους και, για το λόγο αυτό, η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει το θέμα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Παράνομη ταφή αποβλήτων σε προστατευόμενη τοποθεσία του δικτύου Natura 2000
Η τρίτη παραπομπή στο Δικαστήριο αφορά τον παράνομο χώρο υγειονομικής ταφής «Πρασσιανό Φαράγγι» στην τοποθεσία Μαρουλάς, στην Κρήτη, που έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000. Η τοποθεσία αυτή φιλοξενεί πολλά άγρια πτηνά, κυρίως αρπακτικά, τα οποία προστατεύονται από την οδηγία για τα άγρια είδη πτηνών. Ομοίως με την οδηγία για τους φυσικούς οικότοπους, η οδηγία αυτή θεσπίζει ένα ολοκληρωμένο σύστημα για σπάνια είδη πτηνών που απειλούνται με εξαφάνιση, περιλαμβανομένων περιοχών ειδικής προστασίας που έχουν ενταχθεί στο Natura 2000. Η τοποθεσία «Πρασσιανό Φαράγγι» έχει επίσης προταθεί ως σημαντικός οικότοπος βάσει της οδηγίας για τους φυσικούς οικότοπους. Και οι δύο οδηγίες απαιτούν την αξιολόγηση των δραστηριοτήτων, των σχεδίων και των έργων που είναι δυνατόν να θίξουν τις προστατευόμενες περιοχές.

Οι έρευνες της Επιτροπής έδειξαν ότι ο χώρος υγειονομικής ταφής λειτουργεί χωρίς άδεια και ότι θέτει σε κίνδυνο την υγεία των ανθρώπων και μολύνει το περιβάλλον. Επί παραδείγματι, ο χώρος υγειονομικής ταφής είναι κορεσμένος και υπάρχουν προβλήματα συλλογής μολυσμένων υδάτων και βιοαερίου. Ο χώρος υγειονομικής ταφής δεν πληροί τις διατάξεις των οδηγιών για τους φυσικούς οικότοπους και τα άγρια πτηνά καθώς και της οδηγίας πλαισίου για τα απόβλητα. Παρά τα προβλήματα που έχουν διαπιστωθεί και τις σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στους κατοίκους της περιοχής, ο συγκεκριμένος χώρος υγειονομικής ταφής εξακολουθεί να λειτουργεί.

Οι ελληνικές αρχές έχουν αναθέσει την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων προκειμένου να διορθώσουν τις ατέλειες του χώρου υγειονομικής ταφής και να τον επεκτείνουν. Ωστόσο, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων δεν είναι πλήρης δεδομένου ότι δεν λαμβάνει υπόψη την ύπαρξη προστατευόμενης περιοχής και την παράνομη λειτουργία του υφιστάμενου χώρου υγειονομικής ταφής και, κατά συνέπεια, δεν αξιολογούνται καταλλήλως οι επιπτώσεις του χώρου υγειονομικής ταφής στην προστατευόμενη περιοχή «Πρασσιανό Φαράγγι». Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Παράλειψη της εφαρμογής της οδηγίας για το όζον
Η Ελλάδα παρέλειψε να θεσπίσει και να κοινοποιήσει τα αναγκαία νομοθετικά μέτρα για την εφαρμογή της οδηγίας της ΕΕ για το όζον. Η προθεσμία για τη μεταφορά αυτής της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο ήταν η 9η Σεπτεμβρίου 2003. Η οδηγία για το όζον υποχρεώνει τα κράτη μέλη να ενημερώνουν τους κατοίκους και να τους προειδοποιούν να μείνουν στα σπίτια τους και να έχουν κλειστά τα παράθυρα όταν οι συγκεντρώσεις όζοντος στα χαμηλά ατμοσφαιρικά στρώματα (αιθαλομίχλη) φθάνουν τα όρια συναγερμού, καθώς επίσης να λαμβάνουν μέτρα για τη μείωση της συγκέντρωσης του όζοντος, π.χ περιορίζοντας την οδική κυκλοφορία. Η οδηγία καθορίζει επίσης μακροπρόθεσμους στόχους για την προστασία της υγείας του ανθρώπου και της βλάστησης από το τροποσφαιρικό όζον. Όταν οι συγκεντρώσεις είναι υψηλότερες, το όζον της τροπόσφαιρας μπορεί να προκαλέσει αναπνευστικά προβλήματα και να επιδεινώσει το άσθμα, κυρίως στα ηλικιωμένα άτομα και στα παιδιά, και να περιορίσει την ανάπτυξη των φυτών και των δασών. Οι συγκεντρώσεις όζοντος στην τροπόσφαιρα αυξάνουν συνήθως όταν οι θερμοκρασίες είναι υψηλές. Συνεπώς, είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την Ελλάδα να εφαρμόσει τη σχετική οδηγία. Για το λόγο αυτό, η Επιτροπή αποφάσισε να απευθύνει γραπτή προειδοποίηση.

Εμπορία εκπομπών, ουσίες που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος και επεξεργασία λυμάτων
Μαζί με άλλα κράτη μέλη, η Ελλάδα θα λάβει γραπτές προειδοποιήσεις για τις εξής παραλήψεις:

• να λάβει και να κοινοποιήσει, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2003, μέτρα για τη μεταφορά της οδηγίας η οποία θεσπίζει σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου εντός της ΕΕ (τελική γραπτή προειδοποίηση)·
• να υποβάλει, έως τις 31 Μαρτίου 2004, εθνικό σχέδιο κατανομής που καθορίζει τον αριθμό των δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου που η Ελλάδα προτίθεται να κατανείμει στις βιομηχανίες της για να συμμετέχουν στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ το επόμενο έτος (πρώτη γραπτή προειδοποίηση)·
• να υποβάλει εκθέσεις για τη χρήση του φυτοφαρμάκου μεθυλοβρωμίδιο στα καλλιεργούμενα φυτά που αποτελούν αντικείμενο εμπορίας. Το μεθυλοβρωμίδιο καταστρέφει την προστατευτική στιβάδα το όζοντος και, βάσει του κανονισμού για το όζον, θα πρέπει να εξαλειφθεί (πρώτη γραπτή προειδοποίηση)·
• να τηρήσει την προθεσμία του Δεκεμβρίου 2000 για την εγκατάσταση των κατάλληλων μονάδων επεξεργασίας λυμάτων σε πόλεις και κωμοπόλεις με πληθυσμό άνω των 15.000 κατοίκων βάσει της οδηγίας για την επεξεργασία αστικών λυμάτων (πρώτη γραπτή προειδοποίηση).

Νομική διαδικασία για παραβάσεις
Το άρθρο 226 της Συνθήκης εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να κινεί νομική διαδικασία κατά των κρατών μελών που δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους.

Όταν η Επιτροπή θεωρεί ότι ενδέχεται να στοιχειοθετείται παράβαση των διατάξεων του κοινοτικού δικαίου, που δικαιολογεί την κίνηση διαδικασίας για παραβάσεις, απευθύνει «επίσημη προειδοποιητική επιστολή» (πρώτη γραπτή προειδοποίηση) στο ενδιαφερόμενο κράτος μέλος, ζητώντας από αυτό να της υποβάλει τις παρατηρήσεις του εντός ορισμένης προθεσμίας, συνήθως δίμηνης.

Με βάση την απάντηση - ή την έλλειψη απάντησης - του ενδιαφερόμενου κράτους μέλους, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει να του απευθύνει «αιτιολογημένη γνώμη» (τελική γραπτή προειδοποίηση). Σε αυτήν αναπτύσσονται με σαφήνεια και ρητά οι λόγοι για τους οποίους η Επιτροπή θεωρεί ότι έχει σημειωθεί παράβαση της κοινοτικής νομοθεσίας και καλεί το κράτος μέλος να συμμορφωθεί εντός ορισμένης προθεσμίας, συνήθως δίμηνης.

Σε περίπτωση που το κράτος μέλος δεν συμμορφωθεί με την αιτιολογημένη γνώμη, η Επιτροπή δύναται να αποφασίσει την παραπομπή της υπόθεσης στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Εάν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θεωρήσει ότι υπήρξε παράβαση των διατάξεων της Συνθήκης, το κράτος μέλος που διέπραξε την παράβαση καλείται να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να συμμορφωθεί προς τις εν λόγω διατάξεις.

Το άρθρο 228 της Συνθήκης παρέχει στην Επιτροπή την εξουσία να λαμβάνει μέτρα κατά κράτους μέλους που δεν συμμορφώνεται με προηγούμενη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Το άρθρο εξουσιοδοτεί επίσης την Επιτροπή να ζητά από το Δικαστήριο την επιβολή χρηματικού προστίμου στο ενδιαφερόμενο κράτος μέλος.

«  Προηγούμενo άρθρo	Επόμενo άρθρo  »