Παρατίθεται το θεσμικό πλέγμα που ίσχυσε κατά καιρούς και που αφορά στην επέμβαση σε δημόσιες και ιδιωτικές εκτάσεις, για άσκηση μεταλλευτικής δραστηριότητας. Για τη χρονική περίοδο από το 1980 και μέχρι σήμερα, καταγράφονται οι ενέργειες που απαιτούνται και υπολογίζεται ο ελάχιστος απαιτούμενος χρόνος, για μια τέτοια επέμβαση, παράμετροι που παίζουν αποφασιστικό ρόλο στην οικονομικότητα και τον προγραμματισμό μίας εκμετάλλευσης.

Μέχρι το 1976: Με βάση το Ν.Δ. 86/69 και τον Ν. 177/76 καταβαλλόταν στρεμματική αποζημίωση σε όφελος της τοπικής Δασικής υπηρεσίας, με τίμημα που οριζόταν από το Δασαρχείο. Τ' αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής ήταν πολύ πενιχρά έως μηδενικά.

Από το 1976 μέχρι το 1979 (τέλος): Ίσχυσαν τα διαλαμβανόμενα στο άρθρο 114β του τότε αναθεωρημένου Μεταλλευτικού Κώδικα τα οποία επέβαλλαν την υποβολή εκ μέρους του «εκμεταλλευτή», προγράμματος αποκατάστασης της θιγείσας περιοχής γνωστοποιούμενο, στον Υπουργό Βιομηχανίας ή και στον οικείο Νομάρχη. Το καθεστώς αυτό παρέμεινε εντελώς ανενεργό σ' όλη τη χρονική περίοδο που υποτίθεται ότι ίσχυσε, δηλ. μέχρι το 1979.

Από το 1979 (τέλος) έως 1984: Λειτουργεί ο Ν. 988/79, με τις διαδικασίες που εμφανίζονται σχηματικά στο συνημμένο διάγραμμα, αλλά μόνο για Δημόσιες δασικές εκτάσεις και δάση. Για τα αντίστοιχα ιδιωτικά δεν υπήρχε καμία απολύτως πρόβλεψη. Η δεκαπενταετής εμπειρία εφαρμογής του νόμου αυτού στη Μεταλλευτική βιομηχανία ανακαλύπτει, πέρα από τα θετικά του χαρακτηριστικά, μια τυραννική δαιδαλώδη και χρονοβόρα διαδικασία 2 1/2 έως 3 ετών, με τις καλύτερες προϋποθέσεις, για να πάρει ένας «εκμεταλλευτής» άδεια να επέμβει σε δημόσια δασική έκταση ή δάσος προκειμένου να εκτελέσει είτε έρευνα είτε μεταλλευτικά έργα εκμεταλλεύσεως!

Το 1984: Αναθεωρείται ο Κ.Μ.Λ.Ε. (Υπ. αποφ. 11-5η/Φ 17402) ο οποίος με τα άρθρα του 18, 85 και 86 επιβάλλει στον «εκμεταλλευτή» ν' αποκαθιστά τις θιγόμενες, από τα μεταλλευτικά έργα του, εκτάσεις, με δικές του δαπάνες. Η αποκατάσταση αυτή γίνεται με βάση συγκεκριμένη μελέτη που περιλαμβάνεται σ' εκείνη του άρθρου 4, η έγκριση της οποίας απαιτεί διαδικασία πολύ πιο χρονοβόρα εκείνης της Ν. 998/79. Μετά από ενέργειες και παραστάσεις στα οικεία Υπουργεία (Βιομηχανίας - Γεωργίας - ΠΕΧΩΔΕ) ακολουθήθηκε μόνο η διαδικασία του Ν. 998/79.

Το 1986: Εκδίδεται ο Ν. 1650, ο οποίος συμπληρώνει τον Ν. 998/79, ως προς τα ιδιωτικά δάση και ιδιωτικές εκτάσεις και τον εναρμονίζει με το καθεστώς της Ευρ. Ένωσης, θεσπίζοντας τρεις (3) κατηγορίες κατατάξεως στις επεμβάσεις με βάση το βαθμό επίπτωσης στο περιβάλλον αλλά χωρίς να περιγράφει τις παραγωγικές δραστηριότητες περιλαμβάνονται σε κάθε μία από τις παραπάνω κατηγορίες.

Αποτέλεσμα: Ο Ν. 1650/86 παραμένει ανενεργός μέχρι το 1990.

Το 1990: Εκδίδεται η κοινή Υπουργική απόφαση 69269/5387 (Κ.Υ.Α. ΥΒΕΤ - ΥΠΕΧΩΔΕ - ΥΠ.ΓΕ) η οποία περιγράφει πλέον τις δραστηριότητες ανά κατηγορία του Ν. 1650/86. Πλην όμως για τα Δημόσια δάση κι δασικές εκτάσεις, θεσπίζει διαδικασία ταυτόσημη μ' εκείνη του 998/79, οπότε αν μία επέμβαση ενός «εκμεταλλευτή» είχε να κάνει με Δημόσια δάση και δασικές εκτάσεις θα έπρεπε να υποβληθούν δύο ίδιες μελέτες για έγκριση στις ίδιες υπηρεσίες δηλ. μία για τον 998 και μία για τον 1650. Μετά από παραστάσεις του Σ.Μ.Ε. στα οικεία Υπουργεία έγινε προφορικά δεκτό (χωρίς νομοθετική ρύθμιση) να υποβάλλεται μία φορά η μελέτη και αντί εκείνης της δεύτερης φοράς να συμπληρώνεται και να υποβάλλεται το ερωτηματολόγιο του πίνακα 3.

Διευκρινίζεται ότι η Κ.Υ.Α. κατατάσσει τη Μεταλλευτική δραστηριότητα στην β΄ υποομάδα της α΄ κατηγορίας επεμβάσεως εξ' ου και τα όσα εκτέθηκαν παραπάνω.

Συνοπτικά, αυτό είναι το θεσμικό πλαίσιο, που αφορά στην προστασία του περιβάλλοντος, για τη Μεταλλευτική βιομηχανία.

Στη συνέχεια εντοπίζονται οι δυσκολίες και τα προβλήματα, μετά από τη δεκαπενταετή λειτουργία του προαναφερθέντος θεσμικού πλαισίου:

1. Ο Χρόνος που απαιτείται για την απόκτηση άδειας εκμετάλλευσης ενός κοιτάσματος φτάνει, με τις καλύτερες προϋποθέσεις τα 2 1/2 με 3 χρόνια, χωρίς φυσικά σ' αυτόν να περιλαμβάνεται το χρονικό διάστημα σύνταξης της μελέτης. Τούτο φαίνεται καθαρά από το διάγραμμα ροής ενεργειών (διαγρ. 1). Σ' αυτό αρκετές ενέργειες μπορούν είτε να συντμηθούν είτε ν' απλουστευθούν είτε ακόμα και να καταργηθούν όπως π.χ. οι με αριθμ. πείρα ότι ο χρόνος είναι απροσδιόριστος με τάση να φθάνει σε απαράδεκτα όρια, ιδιαίτερα στην περίπτωση που ο «εκμεταλλευτής» διαφωνεί με την απόφαση της α΄βάθμιας επιτροπής και προσφύγει στην β΄βάθμια επιτροπή του Υπ. Γεωργίας. Ο ρόλος του παράγοντα χρόνου όμως για την οικονομικότητα μιας εκμετάλλευσης είναι καίριος, ιδίως όταν αυτή είναι οικονομικά οριακή όπως είναι τα περισσότερα κοιτάσματα μας. Μ' αυτόν τον τρόπο αρκετά κοιτάσματα παρέμειναν ανεκμετάλλευτα, επειδή με την πάροδο του χρόνου, οικονομικοί παράγοντες έγιναν δυσμενέστεροι και το κόστος αυξήθηκε σημαντικά. Ένας άλλος παράγοντας που παρατείνει το χρόνο, για μιαν επέμβαση μεταλλευτικής δραστηριότητας (ουσιαστικά ξεκίνημα μιας επένδυσης), είναι ο καθορισμός του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της έκτασης μέσα στην οποία θα λάβει χώρα η επέμβαση αυτή, αφού είναι γνωστό ότι δεν υπάρχει εθνικό κτηματολόγιο. Έτσι, σε περίπτωση αμφισβητήσεων μεταξύ ιδιωτών και Δασαρχείου αρχίζει μια διαδικασία αναγνώρισης που διαρκεί πάνω από 3 μήνες, εάν φυσικά δεν υπάρχει προσφυγή στα πολιτικά δικαστήρια. Μία και γίνεται λόγος για το ιδιοκτησιακό καθεστώς των εκτάσεων, μέσα στις οποίες αναπτύσσεται μεταλλευτική δραστηριότητα, η επιτροπή του άρθρου 10 του νόμου 998/79 (ενέργεια 8 στο διάγραμμα, προκειμένου να καθορισθεί το τίμημα χρήσεως) απαρτίζεται από μέλη των οποίων η πλειοψηφία έχει άγνοια της αγοράς αφ' ενός, και δε γνωρίζει τη διαφορά μεταξύ του όρου χρήση και ιδιοκτησία, αφ' ετέρου. Παρατηρούνται λοιπόν αποφάσεις που καθορίζουν τίμημα αρκετά υψηλό για τις δημόσιες δασικές εκτάσεις, πράγμα που επηρεάζει ευθέως και τις τιμές των ιδιωτικών αγροτεμαχίων. Μ' αυτόν τον τρόπο η τιμή του στρέμματος έχει φθάσει να υπερβαίνει ακόμα και τις 150.000 δρχ. ενώ ο χρόνος των διαπραγματεύσεων αυξάνει δυσανάλογα, αφού αυτές ξεκινούν να γίνονται πάνω σε μια παράλογη βάση.

2. Μεγάλες δυσκολίες εμφανίζονται, στο να παρθεί έγκαιρα μία άδεια επέμβασης όταν στην περιοχή συνυπάρχουν και άλλου είδους δραστηριότητες. Στις περιπτώσεις αυτές, αφού δεν έχει ακόμα δραστηριοποιηθεί το άρθρο 24 του Ν. 1650/86 (!), υπάρχει δισταγμός στην έγκριση της επέμβασης, μία και αυτή θα συγκρουόταν πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά με μερικά τοπικά συμφέροντα.

3. Η ίδια χρονοβόρα διαδικασία ακολουθείται και στην περίπτωση που πρόκειται να γίνει έρευνα με γεωτρήσεις!

4. Στην παράγραφο που ακολουθεί αναφέρονται τα προβλήματα που προκύπτουν κατά την εφαρμογή της μελέτης αποκατάστασης μίας θιγμένης περιοχής. Τα προβλήματα αυτά καλείται να τα λύσει ο «εκμεταλλευτής» εντελώς μόνος του και κάτω από την καθολική σχεδόν απουσία της Κρατικής βοήθειας ή μέριμνας:

α. Έλλειψη φυτικού χρώματος. Στις περιοχές που ασκείται μεταλλευτική δραστηριότητα το χρώμα που αποθηκεύεται κατά τη διάρκεια της επέμβασης δεν επαρκεί, τις περισσότερες φορές, για να καλύψει τις ανάγκες κάλυψης της αποκαθιστώμενης επιφάνειας. Αρχίζει έτσι η αναζήτηση τέτοιου χρώματος παντού ακόμα και σε αποστάσεις που ξεπερνούν τα 50 χιλιόμετρα, πράγμα που επιβαρύνει υπέρμετρα το κόστος, δημιουργώντας έτσι κακές προϋποθέσεις για την ευόδωση των προσπαθειών αποκατάστασης.

β. Έλλειψη επαρκούς αριθμού και κατάλληλων φυτωρίων στα Κρατικά φυτώρια. Το γεγονός αυτό αναγκάζει τις Μεταλλευτικές εταιρίες να αγοράζουν φυτώρια από ιδιωτικά φυτώρια σε τιμές αρκετά υψηλές και μάλιστα είδους που καμία σχέση δεν έχει με τη βλάστηση της περιοχής. Οι συνέπειες του παράγοντα αυτού, εκτός από το αυξημένο κόστος, έχουν επίπτωση στην οπτική και βιολογική προσαρμογή της αναδάσωσης στο περιβάλλον.

γ. Ανεπάρκεια νερού ποτίσματος των φυτεύσεων. Είναι γνωστό πως σοβαρός παράγοντας, για μία επιτυχημένη προσπάθεια αποκατάστασης, είναι η επάρκεια σε νερό ποτίσματος και ότι οι περιοχές που αναπτύσσεται μεταλλευτική δραστηριότητα είναι, ως επί το πλείστον, άνυδρες. Έτσι οι Επιχειρήσεις αναγκάζονται ν' αγοράζουν το νερό και να το μεταφέρουν από πολύ μακριά προκειμένου να ποτίσουν τα φυτά της αποκατάστασης για τα 4 ή 5 πρώτα χρόνια της φύτευσης.

δ. Τοποθέτηση ισχυρής περίφραξης σ' όλες τις αποκαθιστώμενες περιοχές προκειμένου να προστατευθούν οι φυτεύσεις από τα πρόβατα και τις γίδες. Στις περιοχές αυτές, επιτρέπεται, σχεδόν πάντοτε, η ελεύθερη και χωρίς ποιμένα βοσκή! Έτσι αν κάποιο σημείο της περίφραξης καταστραφεί, τότε δε μένει τίποτε από τις φυτεύσεις μία και τα ζώα μπαίνουν μέσα και βοσκούν τους αποκατεστημένους χώρους. Φυσικά, ούτε καν συζητείται η βοήθεια εκ μέρους των Δασικών υπηρεσιών στη φύλαξη των περιφράξεων.

ε. Οι ποινές που επιβάλλονται στους κτηνοτρόφους, τα ζώα των οποίων κατέστρεψαν μια αναδασωμένη περιοχή, με βάση το δασικό κώδικα, είναι τέτοιες που δεν αποτρέπουν την υποτροπή.

στ. Υψηλή τιμή των λιπασμάτων που χρησιμοποιούνται, για τις αναδασώσεις, (αγοράζονται χωρίς έκπτωση), παρά το γεγονός ότι αυτά χρησιμοποιούνται σε δημόσιες εκτάσεις και για κοινωφελή σκοπό.

ζ. Αδυναμία παράδοσης στο Δασαρχείο μίας ολοκληρωμένης αποκατάστασης από παράλειψη θεσμοθέτησης της διαδικασίας αυτής!

η. Πλήρης απουσία Κρατικής συμβολής στην προσπάθεια αποκατάστασης μίας θιγμένης περιοχής, η οποία, σημειωτέον αποτελεί, από άποψη επιφανείας, κλάσματα του χιλιοστού των επιφανειών που κάθε χρόνο καίγονται και μένουν αναποκατάστατες.

«  Προηγούμενo άρθρo	Επόμενo άρθρo  »