Ένα από τα διασωθέντα παλιά σπίτια της πόλης είναι αυτό της οδού Παίδων. Για το σπίτι αυτό λίγα πράγματα μπορέσαμε να μάθουμε σχετικά με την ιστορία του. Είναι πιθανό να ανήκε αρχικά σε κάποιο Τούρκο αξιωματούχο, αφού και σήμερα στην Χαλκίδα είναι γνωστό σαν «τούρκικο σπίτι».

Το χαμώι του σπιτιού αποτελούν τρεις συνολικά υπόγειοι χώροι. Κατεβαίνουμε έως αυτούς με μία μικρή πέτρινη σκάλα της αυλής. Μια κυκλική τοξωτή κατασκευή ενώνει τον πρώτο υπόγειο χώρο με τον δεύτερο. Υπάρχουν ακόμη δύο τέτοιες κυκλικές καμάρες στον νότιο τοίχο με τις οποίες γίνεται η πρόσβαση από την αυλή στο δεύτερο και τρίτο υπόγειο. Είναι μάλλον πιθανό οι χώροι αυτοί να χρησιμοποιήθηκαν σαν αποθήκες. Η δεύτερη σκάλα της αυλής είναι κι αυτή πέτρινη. Από αυτή την σκάλα φθάνουμε στο μετζοπάτωμα, το μοναδικό κατοικημένο μέρος του σπιτιού.

Στο μετζοπάτωμα μετά τη σκάλα υπάρχει ένα τετράγωνο αρκετά ευρύχωρο κεφαλόσκαλο, απ' όπου αρχίζει δεύτερη σκάλα^ είναι ξύλινη και οδηγεί στο ανώι. Στη συνέχεια υπάρχει ένας χώρος που έχει τέσσερις κάμαρες. Οι κάμαρες στηρίζονται σε αντίστοιχους κιονίσκους κυκλικής ή ορθογωνικής διατομής.

Το ανώι είναι το σημαντικότερο μέρος της οικοδομής. Μπορούμε να το διακρίνουμε σε τρεις χώρους. Το σκεπασμένο χαγιάτι, την «μπασιά» και τους οντάδες.

Το χαγιάτι στηρίζεται προς την εσωτερική πλευρά επάνω στις τοξωτές κατασκευές, ενώ προς το μέρος της αυλής «πατάει» επάνω σε δύο ορθογωνικές κολόνες. Από το χαγιάτι μπαίνουμε σε ένα μεγάλο χώρο, που έχει θέση μπασιάς. Προς το μέρος του χαγιατιού, ο χώρος αυτός έχει σε όλο το μήκος του διαδοχικά παράθυρα. Πάνω από τα παράθυρα υπάρχουν ωραιότατοι φεγγίτες με χρωματιστά τζάμια. Το δάπεδο είναι πλακοστρωμένο, ενώ το ταβάνι είναι φτιαγμένο από απλές ξύλινες σανίδες. Ακριβώς απέναντι από την πόρτα βρίσκεται ο μικρός «οντάς», το μικρότερο από τα δωμάτια του ορόφου. Ο μικρός οντάς είναι το μοναδικό σκοτεινό δωμάτιο που υπάρχει στο ανώι. Ο καλοκαιρινός «οντάς» έχει δάπεδο απλό, ενώ αντίθετα η καλλιτεχνική αξία του ταβανιού είναι μεγάλη. Η ανατολίτικη επίδραση στην κατασκευή και την μορφολογία του ταβανιού, φαίνεται περισσότερο έντονη στα χρώματά του. Πράγματι το ταβάνι είναι βαμμένο με τα συνηθισμένα «τούρκικα» χρώματα, δηλαδή λαδί και σκούρο μίνιο εναλλακτικά.

Το τζάκι του σπιτιού της οδού Παίδων είναι από τα ωραιότερα που μπορεί να δει κανείς σ' ολόκληρο το χώρο της λαϊκής μας αρχιτεκτονικής. Παρ' όλες τις φθορές που έχει υποστεί το σπίτι αλλά και αυτό το ίδιο το τζάκι, διατηρεί ολόκληρη την παλιά του ομορφιά. Είναι μάλιστα πολύ πιθανό σε μερικά σημεία να υπήρχαν και ζωγραφικές διακοσμήσεις που σήμερα δεν σώζονται.

Στο υπόγειο και το μετζοπάτωμα του σπιτιού συναντάμε χοντρούς τοίχους από ισόδομη λιθοδομή, που φέρει κατά διαστήματα οριζόντιες ξυλοδεσιές. Στις γερές αυτές τοιχοποιίες, που εξασφαλίζουν στο κτίριο οικοδομική αντοχή, πατάει η ξύλινη κατασκευή του ανωγιού.

Το μόνο ίσως που μπορούμε να πούμε για τη στέγη είναι πως αποτελείται από δύο χωριστά τμήματα. Το ένα μία πολύρριχτη στέγη με μικρή κλίση που καλύπτει σχεδόν ολόκληρο τον καλοκαιρινό οντά, ενώ το υπόλοιπο μέρος του σπιτιού καλύπτεται από το δεύτερο τμήμα της στέγης, επίσης πολύρριχτο.

Οι εσωτερικές πόρτες και παράθυρα μέχρι και τη στάθμη του μετζοπατώματος έχουν λίθινους ορθοστάτες και κομψά τοξωτά υπέρθυρα. Επίσης τα λίθινα εξωτερικά παράθυρα στο χαμώι και το μετζοπάτωμα είναι καλυμμένα από χονδροειδείς σφυρήλατες σιδεριές, ενώ οι κάσες τους έχουν ολοκληρωτικά σαπίσει από το νερό της βροχής. Τα εσωτερικά κουφώματα του ορόφου παρουσιάζουν όχι μόνο κατασκευαστική, αλλά και αισθητική αξία. Είναι φτιαγμένα από νταμπλαδωτές κατασκευές, όπως οι ξύλινες επενδύσεις των τοίχων.

Ανεβαίνοντας από την ξύλινη σκάλα στο ανώι βρισκόμαστε στο τμήμα εκείνο του σπιτιού που χρησίμευε για κατοικία του ιδιοκτήτη. Μεγάλα παράθυρα σε όλες τις όψεις και στο χαγιάτι δίνουν άπλετο φως σε όλα τα δωμάτια.

Μπορούμε να δεχτούμε σαν πιο πιθανό πως το αρχοντικό χτίσθηκε στο πρώτο μισό του 17ου αιώνα. Βέβαια υπάρχει η μαρτυρία του Εβλιά, πως ήδη στα 1676 τα σπίτια ήταν γεροχτισμένα και με πολλά πατώματα. Είναι όμως βέβαιο πως ο Εβλιά αναφέρεται στα πολυώροφα πετρόχτιστα κτίρια που υπήρχαν στην Χαλκίδα από τον καιρό της ενετικής κυριαρχίας, όπως το σπίτι του Βάϊλου απέναντι από την Αγία Παρασκευή.

Στο χαλκιδαϊκό αρχοντικό συναντάμε, σε μικρότερη βέβαια κλίμακα, όλα τα γνωρίσματα της Μακεδονικής αρχιτεκτονικής.

Όμως δεν συναντάμε, π.χ. στα αρχοντικά της Σιάτιστας, την γραμμική τοποθέτηση των οντάδων πίσω από το στεγασμένο χαγιάτι και την μακρόστενη μπασιά, ενώ οι όψεις του αρχοντικού σπιτιού της οδού Παίδων ελάχιστα θυμίζουν τις βαριές, σχεδόν φρουριακές όψεις αντίστοιχων σιατιστινών αρχοντικών.

Το πιο πιθανό είναι το αρχοντικό αυτό να κατασκευάστηκε από μαστόρους της περιοχής μας για Τούρκο ιδιοκτήτη και σύμφωνα με τους κανόνες της τούρκικης λαϊκής αρχιτεκτονικής που συναντάται σε αρκετά μέρη της Ελλάδας την περίοδο αυτή, ενταγμένη στην ντόπια παράδοση.

«  Προηγούμενo άρθρo	Επόμενo άρθρo  »