Στη Χαλκίδα σώζεται σήμερα ένα τζαμί, αυτό της Αγίας Παρασκευής. Η Χαλκίδα διατηρούσε τον ανατολίτικο χαρακτήρα της. Τα τζαμιά της πόλης κατεδαφίστηκαν -πλην αυτού της πλατείας Πεσόντων οπλιτών- το 1885 όταν ο πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης υποσχέθηκε στο δήμαρχο της Χαλκίδας Ηρ. Γαζέπη την κατεδάφιση του τείχους της. Το τζαμί που είναι κοντά στο ναό της Αγίας Παρασκευής χτίστηκε από τον κατακτητή Μωάμεθ πριν 600 χρόνια περίπου. Είναι ένα κτίριο κυκλικό, ευρύχωρο και θολοσκέπαστο. Αποτελείται από μία και μοναδική αίθουσα που διαιρείται σε δύο πατώματα. Μπροστά του, όπου απλώνεται και η πλατεία, υπάρχει μια ωραία, τουρκική, κατά άλλους αραβική κρήνη, αξιόλογη για τους επισκέπτες.

Ονομαζόταν τζαμί εμίρ ταδέ και μετά την απελευθέρωση μετατράπηκε σε στρατώνα. Ο αυστριακός Βυζαντινολόγος J. Koder σημειώνει ότι το τζαμί αυτό πρέπει να αντικατέστησε το λατινικό ναό του Αγίου Μάρκου. Σχετικά με το χρόνο κατασκευής του υπάρχουν διχασμένες απόψεις: κτίστηκε από το Μωάμεθ ή από άλλους;

Η τουρκική κρήνη μπροστά από την είσοδό του δε μας διαφωτίζει αρκετά. Επάνω στην κρήνη υπάρχουν κάποιες επιγραφές, τις οποίες επεξήγησε ο διακεκριμένος Αιγύπτιος καθηγητής της έδρας Φαρούκ του Α΄ στο πανεπιστήμιο Αθηνών, Φουάντ Χουζανέιν Αλη. Στην πρόσοψη της κρήνης υπάρχει η εξής αραβική επιγραφή: «Ευχαριστούμεν το θεό του σύμπαντος. Με δεήσεις μας εις τους προφήτας και τους Αποστόλους. Το νερό έρχεται από την πηγή δια της δυνάμεως του Παντοδύναμου Θεού. Το 1033 Έζρα του τελευταίου των προφητών. Η χάρη του Θεού να είναι μαζί του και με το μέρος όλων των προφητών. «Τούτο είναι από τα καλά έργα του υπουργού Χαλίλ Πασά. Είθε ο Θεός να εκπληρώσει τας επιθυμίας του και είθε να τον κάμη παραγωγικόν νύχτα και ημέρα. Είθε ο Θεός να τον εισάγη εις τον παράδεισον μέσα εις τον οποίον ρέουν οι ποταμοί».

Στη δεξιά πλευρά της κρήνης υπάρχει η εξής επιγραφή: «Επιδιόρθωσις υπό Ιμπραήμ Εμπνέ Μωχάμετ το 1174 υπαρχηγού του πυροβολικού του φρουρίου Χαλκίδος».

Επίσης πάνω από την είσοδο του τζαμιού υπάρχει η παρακάτω επιγραφή: «Είσελθε εδώ εν ειρήνη και θα είσαι αθάνατος εις το όνομα του Παντελεήμονος Θεού».

Έχουμε κάποια πληροφορία από τον Stygowski ο οποίος είναι ιστορικός της τέχνης, ότι στη Χαλκίδα υπήρχαν τέσσερα τζαμιά: το πρώτο είναι αυτό που υπάρχει μέχρι και σήμερα στην πλατεία Πεσόντων Οπλιτών, το δεύτερο τζαμί πιθανόν να βρισκόταν στην ίδια πλατεία με το πρώτο και στα μετεπαναστατικά χρόνια είχε μετατραπεί σε στρατιωτικό νοσοκομείο. Το πιθανό όνομά του μάλλον ήταν Ντοούτ. Μαρτυρίες γι' αυτό έχουμε από τον Ανώνυμο συγγραφέα της «Στρατιωτικής ζωής εν Ελλάδι» (1870): «Το θεραπευτήριον έκειτο προ της πλατείας των ειρκτών (φυλακών), πλησίον αυτών και απέναντι του σεραϊου, εις την θέσιν όπου άλλοτε ήτο τζαμίον» και τον Κωνσταντίνο Γουναρόπουλο: «Εντός του φρουρίου (κάστρου) ήσαν επί τουρκοκρατίας το διοικητήριον (σεράι), δύο τζαμιά, ων το μεν εγένετο στρατών, το δε στρατιωτικό νοσοκομείο».

Το 1890 γκρεμίστηκε το τζαμί της Αγοράς. Η τοπική εφημερίδα Παλίρροια γράφει: «Μετά σπουδής ενεργείται και όσον ούπω περατούται η κατεδάφισις του παρά την εβδομαδιαίαν αγοράν κειμένου τζαμιού». Στα 1894 είχε τελειώσει το γκρέμισμα του τζαμιού που βρισκόταν στη θέση όπου είναι σήμερα η εκκλησία του Αγίου Νικολάου.

Κάποιες πληροφορίες που έχουμε από το διεθνές επιστημονικό συνέδριο με θέμα «Η πόλη της Χαλκίδας» λένε ότι: «Δεκαετίες ολόκληρες το τζαμί της Χαλκίδας ετοιμάζεται για μουσείο μεσαιωνικής τέχνης και πληροφορίες λένε, ότι οι προκαταρκτικές εκθετικές εργασίες είναι σχεδόν τελειωμένες».

Το 1845 ιδρύθηκε υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας στη Χαλκίδα, που στεγάστηκε αρχικά στην πλατεία Συντάγματος (τζαμί) που χρησιμοποιήθηκε στη συνέχεια σαν φυλακές όπου και χτίστηκε το σημερινό Α΄ Δημοτικό Σχολείο.

Στα χέρια μας επίσης υπάρχουν κάποιες ανακοινώσεις από εφημερίδες που λένε τα εξής για την κατεδάφιση του τζαμιού που βρίσκεται στην αγορά: «Το παρά των εβδομαδιαίαν αγοράν τζαμίον προ πολλών ετών εκρίθη ως ετοιμόρροπον και εζητήθη από του νομάρχου άλλοτε η κατεδάφισις αυτού, αλλά μηδενός έκτοτε γενομένου λόγου, ίσταται ετοιμόρροπον απειλούν τους διαβαίνοντας πολίτας και ασχημίζον τον χώρον εκείνον. Ως μανθάνομεν δε αίτια της μη κατεδαφίσεως τότε εγένετο η τουρκική πρεσβεία, ήτις αγνοούμεν δια τίνας λόγους επιμένει εις την διατήρησιν του τεμένους τούτου, ενώ προ πολλού έπαυσε λειτουργούν και παραμεληθέν παντελώς μετεβλήθη εις αποθήκην ξύλων^ νομίζομεν δε ότι τουναντίον παν άλλο τιμή ποιεί εις τους ολίγους συμπολίτας οθωμανούς, ων ο αριθμός σημειωτέον ότι εμειώθη λίαν εσχάτως, ο ναός αυτών να ευρίσκεται εις τοιαύτην ελεεινήν κατάστασιν, υβριστικώς προπηλακίζεται δενα η θρησκεία αυτών. Ελπίζομεν ότι, ότε πρόκειται μετ' ολίγον να γίνη η κατεδάφισις του φρουρίου οι αρμόδιοι θέλουσι προνοήση και ενεργήση τα δέοντα όπως βρεθή εκ μέσου του χώρου εκείνου το άκομψον τούτο κτίριον, ου οι εξωτερικοί τοίχοι εισί κατερειπωμένοι τα δε περίξ έχουσι μεταβληθή εις ουρητήρια όζοντα ανυποφόρως».

Η ίδια εφημερίδα σε άλλη έκδοσή της γράφει τα παρακάτω:
«Περί του ετοιμόρροπου του παρά την εβδομαδιαίαν αγοράν οθωμανικού τεμένους εγράψαμεν άλλοτε, παραστήσαντες ότι και τούτου η κατεδάφισις επεβάλλετο υπό της ανάγκης όπως έκλειψη εκείθεν κτίριον σεσαθρωμένον και ετοιμόρροπον πολλήν άλλως τε προξενούν δυσοσμία εις το μέρος εκείνο. Ήδη μανθάνομεν ευχαρίστως ότι το υπουργείον λαβών υπ' όψιν τας γενομένας παραστάσεις, διέταξεν όπως κατόπιν επιθεωρήσεως αποφανθή ο νομομηχανικός Ευβοίας περί της καταστάσεως του κτιρίου τούτου^ χαίρομεν πολύ δια την πρόνοιαν ταύτην της κυβερνήσεως, καθόσον το περί ου ο λόγος τέμενος δια το ετοιμόρροπον αυτού ευρίσκεται εις επικίνδυνον αληθώς κατάστασιν, δια τε την παλαιότητα των τοίχων και την κακήν αυτών κατασκευήν, ως τούτο απεδείχθη και δια του κατεδαφισθέντος ομοίου και πολύ νεωτέρου κτιρίου, όπερ εχρησίμευε ως ναός του Αγίου Νικολάου».

«  Προηγούμενo άρθρo	Επόμενo άρθρo  »