Ιστορία του Καφηρέα

Το όνομα Καβοντόρος είναι ένα από τα πιο θρυλικά τοπωνύμια στην Ελλάδα και συνδέεται με πολλά ναυάγια από τους αρχαίους χρόνους ως την εποχή μας.

Λέγεται ότι το ακρωτήρι πήρε την ονομασία του "Κάβος του Χρυσού" από τα χρυσά νομίσματα και άλλα ευρήματα που ξέβραζε η θάλασσα από τα ναυάγια.

Το ακρωτήρι έχει και την ονομασία "Ξυλοφάγος", για τα πολλά ναυάγια πλοίων στις απόκρημνες ακτές του.

Στον Καφηρέα ναυάγησε ο Αίαντας, γιος του Οϊλέα, βασιλιάς των Οπουντίων Λοκρών που τον είχε καταραστεί η Αθηνά, γιατί μέσα στο ναό της βίασε την Κασσάνδρα. Για την ασέβειά του αυτή απέναντι στους θεούς, η θεά Αθηνά παρακάλεσε τον Ποσειδώνα να τον αφανίσει, την ώρα μάλιστα που ο ίδιος νόμιζε ότι είχε σωθεί.

Στις ακτές του Καφηρέα ναυάγησε και ο στόλος των Ελλήνων όταν επέστρεφαν από την Τροία. Επεσε θύμα των μηχανορραφιών του Ναύπλιου, που ήθελε να εκδικηθεί τον άδικο φόνο του γιου του Παλαμήδη, που είχε πάρει μέρος στην εκστρατεία της Τροίας. Αναψε ψεύτικες φωτιές στα βράχια για να υποθέσουν οι Ελληνες ότι πλησίαζαν σε ασφαλές λιμάνι.

Εικάζεται ότι οι πρώτοι κάτοικοι του οικισμού Αντιά ήταν περσικής καταγωγής. Όταν ο Ξέρξης έφυγε μετά την ήττα του στην Σαλαμίνα εγκατέλειψε τους Πέρσες φρουρούς που είχε εγκαταστήσει στην Κάρυστο, όπου ήταν τόπος συγκέντρωσης Ελλήνων αιχμαλώτων. Αυτοί οι φρουροί λοιπόν λέγεται ότι έφυγαν στα βουνά αναμείχθηκαν με τους βοσκούς της περιοχής και αφομοιώθηκαν. Σύμφωνα με άλλη άποψη, οι κάτοικοι του οικισμού είναι δωρικής καταγωγής, ενώ δε μιλούν αρβανίτικα όπως στους άλλους οικισμούς.

Οι πρώτοι κάτοικοι του οικισμού Πρινιά προήλθαν από το Αϊβαλί της Μικράς Ασίας κυνηγημένοι από τους Τούρκους. Αργότερα και άλλες οικογένειες εγκαταστάθηκαν μόνιμα στον οικισμό.

Ο οικισμός Ευαγγελισμός κατοικήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες του 15ου αιώνα και οι πρώτοι κάτοικοι ήταν πιθανώς Αλβανοί, τους οποίους μετέφεραν οι Τούρκοι κατακτητές για να καλύψουν την περιοχή φοβούμενοι διάφορα επαναστατικά κινήματα. Σ' αυτούς που ήταν πιστοί στον Τούρκο πασά της νότιας Εύβοιας δόθηκε κλήρος γης για να τον καλλιεργούν και να τον εκμεταλλεύονται. Με την πάροδο του χρόνου αφομοιώθηκαν με το ελληνικό στοιχείο αλλά διατήρησαν την αρβανίτικη γλώσσα μέχρι και σήμερα.

Από τον Καφηρέα μέχρι το ακρωτήρι της Κύμης στα βόρεια, εκτείνονται τα αρχαία Κοίλα της Εύβοιας. Στην άκρη του ακρωτηρίου, κατά την αρχαιότητα, υπήρχε Ιερό του Διονύσου και του Δία, καθώς και του Ποσειδώνα. Σήμερα είναι κτισμένο το εκκλησάκι του Αγίου Γρηγορίου και η Παναγία τα Νιάμερα.

Σε ναυμαχία του ελληνικού κατά του τουρκικού στόλου στον Καφηρέα, στις 6 Απριλίου 1790, έχασαν τη ζωη τους 160 Έλληνες επαναστάτες.

Στο ακρωτήριο του Κάβο Ντόρο, στις 20 Μαϊου 1825 έγινε ολοήμερη ναυμαχία του ελληνικού κατά του τουρκικού στόλου. 35 ελληνικά πλοία με 3 πυρπολικά αντιμετώπισαν πάνω από 50 τουρκικά. Τα ελληνικά πλοία ήταν υδρέικα με επικεφαλής το Γεώργιο Σαχτούρη, σπετσιώτικα με το Γεώργιο Ανδρούτσο και λίγα ψαριανά με τον Αποστόλη Αποστόλου. Ο τουρκικός στόλος που τον διοικούσε ο Χοσρέφ, βγήκε από τον Ελλήσποντο και κατευθυνόταν για την Πελοπόννησο. Την πρόταση να τον χτυπήσουν τα ελληνικά πλοία στο στενό του Καβοντόρου την έκανε ο αντιναύαρχος της σπετσιώτικης μοίρας Ιωάννης Κυριακός στο Σαχτούρη, που τη δέχτηκε με ενθουσιασμό. Η ναυμαχία άρχισε από τις 8 το πρωί και τελείωσε το απόγευμα στις 5. Με το πρώτο χτύπημα ο τουρκικός στόλος άρχισε να υποχωρεί, αλλά τα ελληνικά πλοία τον ακολουθούσαν χτυπώντας τον.

Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, τα χωριά που βρίσκονταν προς τον Καφηρέα ονομάζονταν Σαμπανοχώρια και οι κάτοικοί τους Σαμπάνηδες. Η ονομασία τους ερμηνεύεται για τον παρακάτω λόγο: Πολλοί από τους κατοίκους τους, που είχαν εξισλαμισθεί με τη βία, δεν τηρούσαν ακριβώς τη μουσουλμανική θρησκεία. Οι Σαμπάνηδες διατηρούσαν πολλά στοιχεία από τη χριστιανική θρησκεία, παντρεύονταν Ελληνίδες, τηρούσαν τη γιορτή του Αγίου Γεωργίου, καθώς και άλλες. Μετά την απελευθέρωση δεν έφυγαν από την περιοχή όπως οι άλλοι Τούρκοι, αλλά εκχριστιανίστηκαν, αφού βαφτίστηκαν σε μεγάλη ηλικία από τον οπλαρχηγό Νικόλαο Κριεζώτη. Ονομάστηκαν δε "μεγαλοβάπτιστοι".

Στις 11 Απριλίου 1941, βυθίστηκε κοντά στον Καφηρέα, από γερμανικό βομβαρδιστικό, το πλωτό νοσοκομείο "Αττική", υπό τον πλοίαρχο Δημ. Μελετόπουλο. Το πλοίο έφερε εμφανώς τα διεθνή χαρακτηριστικά των πλωτών νοσοκομείων και ήταν πλήρες τραυματιών.

Στις 16 Νοεμβρίου 1942, το υποβρύχιο "Τρίτων" επιτέθηκε στο στενό Καφηρέα κατά γερμανικής νηοπομπής και βύθισε ένα πετρελαιοφόρο. Στη συνέχεια καταδιώχθηκε επί ένα 6ωρο από γερμανικά πολεμικά πλοία και βυθίστηκε μαζί με 5 αξιωματικούς και 28 ναύτες.