Τα δύο "Κ": Κάρυστος - Καναβέραλ

Ενα κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας της Καρύστου είναι άγνωστο στους περισσότερους. Με έκπληξη βρήκαμε σε δημοσιεύματα παλιών εφημερίδων ότι η Κάρυστος έκλεψε για λίγο τη δόξα του Καναβέραλ.

Το 1966 η Κάρυστος αποτέλεσε πρώτο θέμα στην επικαιρότητα παγκοσμίως. Το όνομά της φιγουράριζε σε κεντρικούς τίτλους εφημερίδων και πλήθος κόσμου επιθυμούσε να βρεθεί σε αυτήν. Αιτία; Οι εκτοξεύσεις πυραύλων που θα γινόντουσαν στις 15 και 20 Μαϊου 1966.

Το πρωί της 20ης Μαϊου 1966 για πρώτη φορά από ελληνικό έδαφος και συγκεκριμένα από την Κάρυστο εκτοξεύθηκαν πύραυλοι τύπου "Αρκάς" και "Κένταυρος". Η εκτόξευση πραγματοποιήθηκε για τη μελέτη και την έρευνα της κατώτερης Ιονόσφαιρας και οργανώθηκε από την Ευρωπαϊκή Οργάνωση Ερευνών του Διαστήματος με τη συνεργασία του Εθνικού Αστεροσκοπείου και του Ιονοσφαιρικού Ινστιτούτου.

Οι εκτοξεύσεις έγιναν κατά τη διάρκεια της δακτυλιοειδούς έκλειψης του ήλιου. Τα όργανα τα οποία έφεραν οι πύραυλοι είχαν σκοπό να μετρήσουν την ακτινοβολία του ήλιου στην περιοχή των σκληρών ακτίνων Χ της Ιονόσφαιρας, προ, μετά και κατά τη διάρκεια της ολικής έκλειψης του ήλιου.

Συνολικά εκτοξεύθηκαν 9 πύραυλοι στην τοποθεσία "Νησάκι". Η πρώτη εκτόξευση 2 πυραύλων στις 15 Μαϊου είχε χαρακτήρα προπαρασκευαστικό και η δεύτερη, στις 20 Μαϊου, 7 πυραύλων, κατά τη διάρκεια της δακτυλιοειδούς έκλειψης του ήλιου.

Η Κάρυστος επελέγη γιατί βρισκόταν στο κέντρο της σκιάς, η οποία θα δημιουργείτο κατά την έκλειψη, που εκτεινόταν από την Πελοπόννησο, πάνω των Αθηνών, μέχρι και της νοτίου Εύβοιας.

Σύμφωνα με το διευθυντή του Αστεροσκοπείου Αθηνών η δοκιμαστική εκτόξευση των πυραύλων της 15ης Μαϊου είχε απόλυτη επιτυχία. Το ότι ένας ασήμαντος μηχανισμός μεταξύ των δεκάδων παρομοίων των πυραύλων δε λειτούργησε, αυτό δε σήμαινε αποτυχία.

Πάνω από 1000 εκδρομείς, Ελληνες και ξένοι βρέθηκαν στην Κάρυστο για να παρακολουθήσουν το πείραμα. Οι περισσότεροι ήταν εφοδιασμένοι με τηλεσκόπια. Τα έκτακτα δρομολόγια των πλοίων συνεχίσθηκαν ως αργά τη νύχτα της 19ης Μαϊου.

Στην Ελλάδα είχε καταφθάσει στις 19 Μαϊου και ο Ιάπωνας αστρονόμος κ. Τάκο Μάγιο, για να παρακολουθήσει την εκτόξευση. Υπήρχε ενδιαφέρον από την Ιαπωνία να δημιουργηθεί στην Ελλάδα μικρή βάση εκτόξευσης πυραύλων για επιστημονικούς σκοπούς με χρηματοδότηση της Ιαπωνίας.

Οι Καρυστινοί ήταν ενθουσιασμένοι, αλλά υπήρχε το άγχος που θα φιλοξενηθεί όλος ο κόσμος ενώ προβλημάτιζε και η συγκοινωνία. Δήμαρχος της Καρύστου ήταν τότε ο κ. Α. Σαραβάνος. Χαρακτηριστικά ήταν τα σχόλια πολλών Καρυστινών: "Πρώτη φορά στο νησί μας τόσος κόσμος". "Δεν είναι όμως λίγο παράξενο; Να έρχονται για τους πυραύλους και όχι για τις ομορφιές μας".

Τελικά η εκτόξευση των πυραύλων στις 20 Μαϊου δεν έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Δύο από τις εκτοξεύσεις των πυραύλων ήταν αποτυχημένες, ενώ οι άλλοι πέντε που εκτοξεύθηκαν δεν έστειλαν τα απαραίτητα σήματα στους σταθμούς Καρύστου. Οι τρεις από αυτούς, στην ολιγόλεπτη επαφή που είχαν μαζί τους, δεν ήσαν συγκεκριμένοι. Τελικά οι εκτοξεύσεις ελάχιστα απέδωσαν για τις επιστημονικές παρατηρήσεις και διαψεύστηκαν πολλές ελπίδες.

Αρθρα σε εφημερίδες ανέφεραν την προοπτική να δημιουργηθεί "διαστημικό χωριό" στην Κάρυστο. Συγκεκριμένα η "Ελευθερία" του Σαββάτου 21 Μαϊου 1966 αναφέρει: "Διαστημικό χωριό ενδέχεται να δημιουργηθεί στην Κάρυστο. Ενα τέτοιος οικισμός υπάρχει κοντά στην περιοχή εκτόξευσης πυραύλων του Κανάβεραλ. Περισσότεροι από 50 επιστήμονες που βρίσκονται στην Κάρυστο, είναι πρόθυμοι να συνεισφέρουν ένα μεγάλο χρηματικό ποσό στην Ελλάδα για τη δημιουργία του "διαστημικού χωριού". Υπολογίζεται ότι εάν αυτά τα σχέδια υλοποιηθούν η ίδρυση του οικισμού θα κοστίσει περί τα 50.000.000 δραχμές. Το "διαστημικό χωριό" θα φιλοξενεί κατά τη θερινή περίοδο τους διαστημικούς επιστήμονες, οι οποίοι θα επιδίδονται σε επιστημονικές μελέτες, σε ένα ήσυχο και μαγευτικό περιβάλλον".