Δρακόσπιτα

Στη Νότια Εύβοια, κυρίως, στην περιοχή μεταξύ Καρύστου - Στύρων, μπορεί κανείς να δει τα πιο εντυπωσιακά αλλά και μυστήρια κτίσματα. Πρόκειται για τα Δρακόσπιτα, όπως αποκαλούνται ή Δραγκό κατά την τοπική αρβανίτικη διάλεκτο. Η ονομασία τους δείχνει το μυστήριο που τα περιβάλλει. Ο ντόπιος πληθυσμός τα έχει συνδέσει με δοξασίες και μύθους. Η όλη εμφάνιση και η αρχιτεκτονική τους δικαιολογούν αυτό το δέος και προκαλούν απορίες και άλυτα ερωτήματα σε όσους ασχολήθηκαν με τη μελέτη τους.

Τα δρακόσπιτα αποτελούν μοναδικά δείγματα μεγαλιθικής αρχιτεκτονικής στον ελληνικό χώρο, λόγω της πρωτότυπης και αινιγματικής μορφής τους, της ακρίβειας της κατασκευής τους (προσεγμένη δόμηση των λίθων) και της λύσης που δόθηκε για την αντιμετώπιση σοβαρών στατικών προβλημάτων με κυριότερο αυτό της στήριξης της οροφής τους.

Σε όλη την Εύβοια σώζονται γύρω στα 25 δρακόσπιτα. Τα περισσότερα βρίσκονται κοντά στα Στύρα, ενώ το σημαντικότερο και πιο καλοδιατηρημένο βρίσκεται στην κορυφή της Όχης, πάνω από την Κάρυστο, το λεγόμενο Δρακόσπιτο της Όχης.

Τα συναντά κανείς σε κάποιο υψόμετρο και σε περιοχές κοντά σε αρχαία λατομεία. Η κατασκευή τους παρουσιάζει πολλές ομοιότητες, με διαφορές στις διαστάσεις και στην ποιότητα της επεξεργασίας των λίθων, από τους οποίους είναι φτιαγμένα.

Για το χτίσιμό τους χρησιμοποιήθηκε ντόπια πέτρα. Είναι ιδιαίτερα μεγάλοι και εντυπωσιακοί λίθοι που οικοδομούν, χωρίς κανένα συνδετικό υλικό, τους τοίχους. Το πάχος των τοίχων είναι μεγάλο και δεν υπάρχουν θεμέλια ούτε παράθυρα.

Η είσοδος είναι άλλο σημείο που προκαλεί το θαυμασμό. Βρίσκεται πάντα στη μεγάλη πλευρά και έχει 2 μεγάλους μονόλιθους για παραστάτες, που καλύπτουν όλο το πάχος και ύψος του τοίχου. Πάνω σ' αυτούς υπάρχει άλλος μονόλιθος και αυτός καλύπτεται από μεγαλύτερο, που προχωρά προς το εσωτερικό του κτίσματος και αποτελεί τμήμα της στέγης.

Η στέγη οικοδομείται μ' ένα θαυμαστό και ιδιόμορφο σύστημα, που δεν υπάρχει σε κανένα άλλο κτίσμα της αρχαιότητας και προκαλεί απορίες για τον τρόπο μετακίνησης και τοποθέτησης των τεράστιων μονολίθων. Πάνω στους τοίχους είναι τοποθετημένες σειρές από πλακόπετρες μεγάλων διαστάσεων που εξέχουν προς το εσωτερικό και σχηματίζουν οροφή με τη μορφή αναποδογυρισμένης σκάφης.

Οι ιδιομορφίες τους αυτές έκαναν ορισμένους μελετητές να τα θεωρήσουν "αρχαιότατα" και να τα χρονολογήσουν σε εποχή πριν το 12ο αιώνα π.Χ. Ομως, οι πιο πρόσφατες μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι έχουν κατασκευαστεί σε διάφορες εποχές, που καλύπτουν το διάστημα από τον 6ο π.Χ. αιώνα έως και το 2ο π.Χ. αιώνα.

Μυστήριο υπάρχει και για τους κατασκευαστές των κτισμάτων. Υπάρχουν μελετητές που υποστήριξαν ότι τα κατασκεύασαν Κάρες τεχνίτες, που βρέθηκαν στην Καρυστία μετά τους περσικούς πολέμους. Φαίνεται όμως απίθανο να κατασκευάστηκαν τόσα πολλά κτίσματα, σε διαφορετικές περιοχές και εποχές, από ξένους τεχνίτες. Μάλλον, έχουν χτιστεί από ντόπιο πληθυσμό, ίσως τους Δρύοπες, που κατοικούσαν στην περιοχή από τα 1600 π.Χ. περίπου.

Πολλές απόψεις διατυπώθηκαν και για τη χρήση τους. Τα είπαν τάφους, βασιλικές κατοικίες, αγροτικές κατοικίες, καλύβες τσοπάνηδων, κατοικίες λατόμων, αποθήκες λατόμων, εργαστήρια λατόμων, θησαυροφυλάκια, ηρώα, ναοί αγροτικής θεότητας, ναοί του Ποσειδώνα, της Δήμητρας, του Δία, της Ηρας. Υπάρχει και η άποψη ότι ήταν ναοί που λατρευόταν ο μυθικός ήρωας Ηρακλής, προστάτης των λατόμων, καθώς σχεδόν όλα τα Δρακόσπιτα είναι κοντά σε αρχαία λατομεία, ορατά από τους χώρους εργασίας.