Δημήτρης Παπαχρήστος: Μη φοβάστε!

Τη συνέντευξη πήραν οι μαθητές Γιώργος Τσιτσίγκος και Βαγγέλης Αλεξίου

Ο Δημήτρης Παπαχρήστος γεννήθηκε το 1950 στον Αγ. Γεώργιο Ιστιαίας και σήμερα ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Παράλληλα ορθογραφεί σε Αθηναϊκή εφημερίδα και είναι παραγωγός εκπομπών στην κρατική ραδιοφωνία. Επίσης γράφει ποίηση και πεζογραφία ("Με το ποδήλατο", "Διάτρητος", "Ο άλλος Κεμάλ", "Το μοναστήρι να' ν' καλά", "Ανάκατα δια πυρός υπέρ", "Το άγριον όρος της ψυχής", "Εκ των υστέρων", "Ο ήλιος του Μουσείου").

Ήταν ένας από τους πρωταγωνιστές της εξέγερσης του Πολυτεχνείου -φοιτητής τότε της Ανωτάτης Εμπορικής- και η φωνή του έχει γίνει σύμβολο αντίστασης και αγώνα: Εδώ Πολυτεχνείο, Εδώ Πολυτεχνείο....! Όλοι τον έχουμε ακούσει κάποια στιγμή από την ιστορική πλέον κασέτα του ραδιοσταθμού του Πολυτεχνείου.

Β.Α. Πώς κρίνεις την στάση και το ρόλο των πολιτικών σήμερα;

-Από μόνη της η ερώτηση θέτει ένα πρόβλημα που υπάρχει και είναι.... κοινός τόπος: Το ότι οι πολιτικοί δεν ανταποκρίνονται στο ρόλο τους. Αντιμετωπίζουν την πολιτική σαν επάγγελμα. Αποτελούν μέρος της κρίσης του πολιτεύματος. Η Δημοκρατία έχει ελλείμματα σοβαρά. Η ολιγαρχική κοινοβουλευτική της μορφή αντιπροσωπεύει την ουσία του προβλήματος. Ο κοινωνικός ιστός έχει διαρραγεί. Στο όνομα της "ανάπτυξης, του εκσυγχρονισμού και της προόδου", η καταστροφή συνεχίζεται. Αλλάζει η πολιτισμική συνύπαρξη, η αρμονική σχέση μας με το περιβάλλον, και κατ' επέκταση η κοινωνική μας οργάνωση. Η δημιουργική, πολιτική, δημοκρατική μας συμμετοχή με αλληλεγγύη και συλλογικότητα έχει υποστεί σοβαρότατα πλήγματα. Αυτά είναι απόρροια του καταναλωτικού πολιτισμού που έχει αλλοιώσει και διαφθείρει τις βασικές ανθρώπινες ιδιότητές μας. Ο σημερινός άνθρωπος είναι ο άνθρωπος του χρήματος. Υπέρτατο αγαθό θεωρείται το χρήμα και στις ημέρες μας έχει αποκτήσει αξία καθ' εαυτό. Υπέρτατη επιδίωξη είναι η "επιτυχία" και η κυριαρχία. Ο ανταγωνισμός, η εκμετάλλευση, η βία, η φτώχεια, οι εθνικισμοί, οι πόλεμοι, έχουν μπει στη ζωή μας...

Γ.Τ.: Μέσα σ' αυτή την κατάσταση, ποιος κατά τη γνώμη σου μπορεί να θεωρηθεί καλός και ποιος κακός πολιτικός;

- Δεν τίθεται θέμα καλού ή κακού πολιτικού. Η έννοια αυτή μου θυμίζει τον καλό και τον κακό αστυνομικό. Ο ένας προσπαθεί να σου αποσπάσει αυτό που θέλει με το μαλακό, με όλες τις λογικές, τυπικές, νομικές, αλλά και συναισθηματικές αναφορές στη ζωή, στη κοινωνία, στο σύστημα -που βέβαια παραμένει ακλόνητο με όλες τις κυβερνήσεις. Ενώ ο άλλος, ο κακός, προσπαθεί με τη βία, ψυχική και σωματική, μέσω της εξουθένωσης και της εκμηδένισης, να σε κάνει να αποδεχτείς την καταδίκη σου. Είναι ολέθριο αυτό στην πολιτική, όπου γίνεται από τους εξ επαγγέλματος ψευδεπίγραφους εκφραστές της λαϊκής εντολής, κάθε τέσσερα χρόνια, όταν εμείς γινόμαστε πελάτες ψηφοφόροι και όχι πολίτες ενεργοί.

Γ.Τ.: Έχεις σκεφτεί να πολιτευτείς; Με ποιες προϋποθέσεις θα το έκανες;

- Το να πολιτευτεί κάποιος σήμερα, κάτω από τις συντεταγμένες προδιαγραφές των κομμάτων, σημαίνει απλά ότι αποδέχεται να διαιωνίζει την υπάρχουσα κατάσταση, που δεν μπορεί να αλλάξει, καθότι όλοι αυτοί που διαχειρίζονται τη ζωή μας ζουν από την παρατεταμένη κρίση.

Β.Α.: Ποσό μεγάλη είναι η δύναμη της δημοσιογραφίας σήμερα και πώς χρησιμοποιείται;

- Γενικά, τα ΜΜΕ, από τέταρτη εξουσία, σήμερα παίζουν τον πρώτο και κυρίαρχο ρόλο, σε βαθμό που να επηρεάζουν τα κόμματα, για να μην πω ότι το καθένα (ΜΜΕ) έχει τους δικούς του πολιτικούς στη Βουλή, τους οποίους και υποστηρίζει. Οι άνθρωποι που ως επιχειρηματίες ασχολούνται με τούτον το χώρο, άνθρωποι τύπου Βαρδινογιάννη, Λαμπράκη, Κόκκαλη, Αλαφούζου κ.λ.π., δεν έχουν καμία σχέση με τη δημοσιογραφία και γενικότερα με την επικοινωνία ως λειτούργημα. Είναι έμποροι που χρησιμοποιούν αυτά τα μέσα ενημέρωσης για να κάνουν τις δουλειές τους, και παρόλο που τους είναι επιζήμια, τα διατηρούν, γιατί τις οικονομικές τους "τρύπες" καταφέρνουν να τις βουλώσουν με εργολαβίες, μίζες και ό,τι άλλο τους φέρνει κέρδη.

Β.Α.: Πώς μπορεί να αντιδράσει ένας δημοσιογράφος σε όλα αυτά;

- Σ' αυτά τα πλαίσια ο δημοσιογράφος αδυνατεί να παίξει το ρόλο του και κινείται μέσα στα επιτρεπτά, στα δυνατά όρια. Οι εξαιρέσεις απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν τρόποι αντίστασης, μόνο που πρέπει να πάρουν χαρακτήρα συλλογικό, πράγμα που σημαίνει πρώτα και κύρια ότι οι καλοί δημοσιογράφοι οφείλουν να υπερασπιστούν την αξιοπρέπειά τους και να αντιδράσουν οργανωμένα, για να μην "καούν" στη συνείδηση του κόσμου κι αυτοί, που δεν έχει πρόβλημα μαζί με τα ξερά να κάψει και τα χλωρά.

Β.Α.: Για την τηλεόραση τι έχεις να πεις;

- Η τηλεόραση πλέον έχει γίνει επικίνδυνη. Δημιουργεί μια ψευδαίσθηση της πραγματικότητας. Παθητικοποιεί τους ανθρώπους και τους καθιστά εξαρτημένους σε τέτοιο βαθμό που να δέχονται να τρώνε όλο και περισσότερα σκουπίδια. Τελευταία όμως υπάρχει μια σοβαρή αντίδραση. Όλο και περισσότεροι νέοι δεν βλέπουν τηλεόραση, δεν θέλουν να τους κλέβει το χρόνο. Αλλά δεν έχουμε φτάσει στο σημείο να καταργήσουμε τη δύναμή της πατώντας το... κουμπί!

Β.Α.: Αλλοι επικίνδυνοι υπάρχουν;

- Υπάρχουν και δεν μπορεί να ανέχονται άλλο οι άνθρωποι και προπαντός οι νέοι να γίνονται θύματα, πελάτες, αγοραστές, καταναλωτές όλων αυτών που τους πλασάρουν οι διάφοροι "μοδάτοι" και "κλικάτοι", που σαν πέρασε η μπογιά τους το έριξαν στα "Νίτρα" και στα "Κάλια", για να παίξουν στην αγορά, πουλώντας μούρη και χαϊλίκι με το δόγμα "ο θάνατος σου η ζωή μου" και "ότι γυαλίζει και πουλάει αυτό μόνο αξίζει", εκπορνεύοντας τα πάντα. Μα τους έχουν πάρει χαμπάρι οι νέοι στη συντριπτική τους πλειοψηφία. Έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση γι' αυτούς και η υστερόβουλη μεταστροφή τους δεν πείθει πια κανέναν.

Β.Α.: Με την παιδεία τι γίνεται;

- Το πρόβλημα της παιδείας είναι γενικότερο και δεν μπορεί να περιορίζεται στην εκπαίδευση που παρέχει το σχολείο. Αυτό έχει να κάνει με ολόκληρη την κοινωνία. Δεν είναι τυχαίο που παραμένει άλυτο εδώ και δεκαετίες. Η γνώση, πολύ σωστά λέτε, δεν είναι εμπόρευμα, ούτε μάλιστα δύναμη για κάποιους, για να εξουσιάζουν. Σίγουρα πάντως έχει σήμερα τα ταξικά χαρακτηριστικά της κοινωνίας, γι' αυτό όλο και περισσότερο οι πλούσιοι θα σπουδάζουν τα παιδιά τους.

Β.Α.: Ποια είναι η άποψη σου για τις καταλήψεις, γενικά;

- Στη βάση υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα που ευτυχώς πλέον θα αναγκασθούμε όλοι μας να το αντιμετωπίσουμε. Οι καταλήψεις, ως μέσο προβολής των μαθητικών και φοιτητικών αιτημάτων, δεν φτάνουν. Είναι όμως ένας δυναμικός τρόπος για να κοινοποιηθεί το πρόβλημα και, μαζί με τους εργαζόμενους, να αρχίσει ο αγώνας για μια ριζική αλλαγή της πολιτικής. Γιατί με μπαλώματα και διορθωτικές παρεμβάσεις από τα πάνω δεν γίνεται τίποτα.

Β.Α.: Στην εξυγίανση της κοινωνικής ζωής μπορεί η θρησκεία κάτι να προσφέρει;

- Η θρησκεία δεν μπορεί να προσφέρει εξυγίανση. Αφορά στην ψυχή του καθενός και είναι σεβαστός ο τρόπος που θέλει να τη σώσει. Αλλά ως Εκκλησία δεν μπορεί να επεμβαίνει και να λειτουργεί πολιτικά. Σήμερα εκμεταλλεύεται τη γενικότερη κρίση της κοινωνίας και της πολιτικής για να προσφέρει μεταφυσική, οξύνοντας τη διαφορά με τις άλλες θρησκείες κι όταν ακόμα μιλάει στο όνομα του ίδιου θεού. Εκμεταλλεύεται το πεπερασμένο της ανθρώπινης ύπαρξης για να σκορπάει μεταθανάτιες ελπίδες και υποσχέσεις. Από αυτή την άποψη λειτουργεί "ψυχοθεραπευτικά" σ' όλους εκείνους που αδυνατούν ή δεν θέλουν να αισθανθούν και να καταλάβουν πως εδώ βρίσκεται η κόλαση, εδώ και ο παράδεισος.

Β.Α.: Ας έρθουμε στο Πολυτεχνείο. Πέρα από το τι σημαίνει ή σήμαινε τότε, μπορεί και δικαιολογείται να υπάρξει ένα νέο "Πολυτεχνείο";

- Το Πολυτεχνείο, αν έχει κάποια αξία, είναι γιατί δείχνει το δρόμο του αγώνα, αλλά και την δυνατότητα της απόφασης και της οργάνωσης των νέων, ώστε να παλέψουν για τα δικά τους όνειρα και τις δικές τους "ουτοπίες". Συμβολίζει μια πραγματικότητα μέσα στην οποία μπορούμε να βιώσουμε την ομορφιά ως πολιτική πράξη. Εκφράζει το μεγαλείο της συλλογικότητας και της αλληλεγγύης, για την ομορφιά και την ευτυχία που θέλει παλικάρια, για να σηκώσουν την έκρηξη τους. Είναι φάρος το Πολυτεχνείο, φάρος λαμπρός και όχι φωτοβολίδα! Από τη στιγμή που οι σημερινοί νέοι το νοσταλγούν, σημαίνει ότι μπορούν να δημιουργήσουν τα δικά τους "Πολυτεχνεία". Κι είναι εκπληκτικό ότι νοσταλγούν κάτι που δεν έζησαν!

Β.Α.: Πως ένιωθες εκείνες τις κρίσιμες ώρες μέσα στο Πολυτεχνείο;

- Δεν μπορώ να σας εκφράσω εδώ τα προσωπικά μου αισθήματα τότε. Πρόκειται για ό,τι πιο "σημαντικό έχω ζήσει, γι' αυτό και για μένα έχει γίνει ζωντανή μνήμη, συνέχεια της ύπαρξης μου, αντίσταση στη φθορά του χρόνου και σε κάθε μορφή εξουσίας που απονεκρώνει τα πράγματα και εκμεταλλεύεται τα πάντα και τους πάντες.

Β.Α.: Και ποιο μπορεί να είναι το μήνυμα του Πολυτεχνείου για μας τους νεότερους;

- Στον ήλιο του Μουσείου εμείς τότε ζήσαμε το όνειρο! Πιστέψαμε πως ο άνθρωπος μπορεί να εξανθρωπισθεί και να απελευθερωθεί από όλες τις τυραννίες και τις δυστυχίες. Οι μειοψηφίες μπορεί να γίνουν τα αλάτι της ζωής, να αλλάξουν τις κοινωνίες, να τις μπολιάσουν με το καλύτερο. Η επιρροή των μειοψηφιών είναι πολύ μεγαλύτερη από την αριθμητική τους δύναμη. Γι' αυτό, μη φοβάστε! Ξεκινήστε το δικό σας αγώνα και μέσα από κει θα μάθετε για το Πολυτεχνείο. Και πηγαίνοντας πιο πίσω ακόμα, θα φτάσετε στην Εθνική Αντίσταση και στο Εικοσιένα, και πάρα πίσω ακόμα ως τη μνήμη της γλώσσας μας, που είναι η αληθινή μας πατρίδα. Γι' αυτό θέλει καλλιέργεια η μνήμη, ως να ήταν χέρσο χωράφι και με λίπασμα τη γνώση. Η λήθη είναι μεγάλος εχθρός. Η λήθη είναι θάνατος και συμφορά, όπως χαρακτηριστικά το λέει και ο Αλέξης Δαμιανός με την καινούρια του ταινία, τον "Ηνίοχο".

Γ.Τ.: Θα ήθελες να επισημάνεις κάτι για τους σημερινούς νέους, κάτι να παρατηρήσεις;

- Υπάρχουν κι άλλοι νέοι σαν και σας και η ανάγκη να βρούμε ανθρώπους που μας μοιάζουν προβάλλει επιτακτική, θα ξαναπιάσουμε μαζί την κλωστή της μνήμης και θα προχωρήσουμε. Οι γενιές συνυπάρχουν, η μια κυκλοφορεί μέσα στην άλλη. Εσείς θα φτιάξετε το δικό σας κόσμο. Εσείς μπορείτε το εκ των υστέρων του σήμερα να το κάνετε το εκ των προτέρων του αύριο. Ο πολιτισμός είναι η μελλοντική πολιτική. Είναι σπουδαίο να ρωτάτε, γιατί μόνο έτσι θα βρείτε απαντήσεις, μέσα σας! Είναι η αρχή της συνάντησης μας. Είναι το ξάνοιγμα σας στον κόσμο, που με ευχαριστεί μέσα μου πολύ!

Γ.Τ.: Εχεις κάποιο σχόλιο για τον πόλεμο στην Βοσνία, για τους Νεοναζί, τον εμπορευματοποιημένο έρωτα κι άλλα προβλήματα της εποχής μας;

- Η γνώμη μου για όλα αυτά νομίζω πως είναι αυτή που έχετε και σεις. Το θέμα όμως είναι τι κάνουμε στην καθημερινή μας ζωή. Γιατί δεν αρκούν οι διαπιστώσεις.... Η αυτοκαταστροφική εκτόνωση είναι βέβαιο πως δεν οδηγεί πουθενά, και θα ήθελα εδώ να συμπληρώσω με κάτι που είναι και σχετικά επίκαιρο. Αφορά τα γεγονότα της τελευταίας επετείου του Πολυτεχνείου. Είχα ρωτήσει τον Μανώλη Γλέζο να μου πει πώς αισθάνθηκε όταν είδε την ελληνική σημαία να καίγεται έξω από το Πολυτεχνείο. Και μου απάντησε ως εξής: "Δεν είναι αυτό το πρόβλημα, γιατί η σημαία για κάποιους μπορεί να είναι απλό πανί που εκφράζει τους κρατούντες και δεν σέβονται το συμβολισμό της που είναι διαχρονικός και εκφράζει το Έθνος μας....κι ας την έχουν προσβάλει πολλοί. Αυτό που με στεναχώρησε περισσότερο είναι που κατέστρεψαν τα έργα τέχνης, πράγμα που σημαίνει ότι διαπνέονται από καταστροφική τύφλα και ο πολιτισμός δεν τους εξημερώνει και δεν τους εξανθρωπίζει....και δεν έχουν δική τους σημαία να σηκώσουν". Να είστε καλά και θα τα ξαναπούμε.