Ο χείμαρρος Καναλίων

Τοποθεσία και πορεία του χειμάρρου
Η εκβολή του είναι στο κάτω δημοτικό σχολείο του Μελά, στην περιοχή των τεράστιων παραλιακών ευκαλύπτων και του Αγνώστου Ναύτη. Ένας ασφαλτοστρωμένος δρόμος καλύπτει σήμερα το χείμαρρο που συνεχίζει να κυλά υπογείως.

Σήμερα συνεχίζει την ανοδική του πορεία μέχρι την Κρέμαση, που βρίσκεται στη στροφή της περιφερειακής αμαξιτής οδού της Κοκκινιάς. Η Κρέμαση είναι ένας μικρός καταρράκτης που παλιότερα λεγόταν Βαρέλι, ίσως από το βαρέλι (ζοριό) κάποιου παλιού νερόμυλου.

Λίγο πιο πάνω βρίσκεται εκείνο το μέρος του χειμάρρου το οποίο ονομάζεται Πλατανάκι. Εκεί υπάρχει μια μικρή καλλιεργήσιμη περιοχή με αρκετές ελιές που ονομάζεται Καλογερκά (Καλογερικά). Στη θέση Πλατανάκι ο χείμαρρος Καναλίων διχάζεται.

Το ένα παρακλάδι ανηφορίζει βόρεια και ονομάζεται Λυκόρεμα, από την παρουσία λύκων στην περιοχή. Σκαρφαλώνοντας καταρράκτες και σάρες, περνά ανατολικά της Κουρεύτρας, ανηφορίζει σε Αϊ -Γρηγόρη και Μεσοπέτρι, μέχρι τις πηγές του.

Το κύριο ρέμα του χειμάρρου τραβάει βορειοανατολικά για να περάσει πολύ κοντά στον κάθετο βράχο των Καναλακίων. Το ρέμα αυτό ανηφορίζοντας όλο και πιο βόρεια περνάει το εκκλησάκι του Χριστού, για να περάσει λίγο αργότερα ανάμεσα από Αϊ Γρηγόρη και Ηλιοκάλαμο, για να φτάσει τελικά στις πηγές του στο Μεσοπέτριο Όρος.

Θρύλοι και παραδόσεις σχετικά με το χείμαρρο
Στα βυζαντινά χρόνια σύμφωνα με έρευνες υπήρχε κοντά στο χείμαρρο μοναστήρι, η λεγόμενη Επισκοπή των Καναλίων η οποία λέγεται πως καταπλακώθηκε από βράχια εξαιτίας κάποιου σεισμού.

Ο σεισμός και το μοναστήρι που χάθηκαν έγιναν αφορμή για πλήθος θρύλων. Κατά καιρούς έχουν παρατηρηθεί φώτα, οπτασίες αγίων, ανάερα πλάσματα που σκορπούν ευωδιά και έχουν ακουστεί καμπανοκρουσίες και ψαλμωδίες. Μια γυναίκα μάλιστα δήλωσε πως είδε τον ίδιο τον Χριστό.

Παραδόσεις λένε ότι στην περιοχή υπήρχαν νεράιδες. Αξιοσημείωτο είναι πως ο βράχος των Καναλακίων ονομάζεται και Λειβράκι ονομασία που παραπέμπει στις Λειβηθρίδες, θεότητες των υδάτων.

Παγανιστικές εκδοχές τούτων των θρύλων αναφέρουν την ύπαρξη δαιμόνων. Επίσης την δυσοίωνη εμφάνιση τους έχουν κάνει αγριοσυκές που πετροβολούν περαστικούς, ένας περίεργος σκύλος που μίλησε ανθρώπινα σε μια γριούλα, ένα ξανθόμαλλο ξωτικό και φωνές που τις κατάπινε το φαράγγι.

Επίσης η περιοχή ήταν χώρος μυστικιστικών τελετών καθώς γυναίκες πήγαιναν εκεί, κατέβαζαν το φεγγάρι και το έριχναν στο νερό, ενώ άλλοι διάβαζαν εκεί τη σολομωνική.

Οικονομική διάσταση του χειμάρρου
Στα μεταπελευθερωτικά χρόνια υπήρχαν εδώ νταμάρι. Πολλά πετρόχτιστα σπίτια της Λίμνης έχουν στις βάσεις του Καναλιώτικες πέτρες. Επίσης συχνά απαντά κανείς τριγύρω πετρόκτιστα θολωτά κτίσματα. Αυτά είναι τα ασβεστοκαμίνια που προμηθεύονταν την ασβεστολιθική τους πέτρα από τους καναλιώτικους βράχους.

Στο ίδιο ρέμα στηνόντουσαν εποχιακά και οι εγκαταστάσεις τσιπουράδικων. Έπαιρναν τα στημένα στέφλα των σταφυλιών και με τη μέθοδο της απόσταξης έβγαζαν δυνατό τσίπουρο.

Ακόμη παλιότερα υπήρχαν στο ίδιο πάλι ρέμα «βιομηχανίες» ρετσίνης, καθώς η περιοχή είχε ανέκαθεν πλούσιο πευκοδάσος κι από ότι φαίνεται ιστορική παράδοση στο ρετσίνι.

Τέλος στην αριστερή μεριά της Κρέμασης σώζεται ο πέτρινος τοίχος του νερόμυλου όπου, κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας αλλά και αργότερα, άλεθαν στάρι για να βγάλουν αλεύρι.

Χλωρίδα και πανίδα της περιοχής του χειμάρρου
Ελιές περίγυρα από το βοριά ως το νότο «συζούν» αρμονικά με ψηλά κυπαρίσσια, φραγκοσυκιές και ευωδιαστές λυγαριές. Ακόμα τα υπόγεια νερά του χειμάρρου δίνουν ζωή σε πλήθος πλατανιών και ευκαλύπτων. Το ρέμα περνά ανάμεσα σε πλούσια άγρια βλάστηση από πεύκα, σχίνα, κουμαριές, κοτσίκια.

Συγκεκριμένα το Λυκόρεμα είναι ένας απέραστος λόγγος που οι πολλές μυρσίνες τον έκαναν τρανό κοτσιφότοπο.

Καταφύγιο σε αυτό το «μυστηριακό» τόπο βρίσκουν πλήθος ζώων όπως κουκουβάγιες, νυκτοκόρακες, μπακακοί, γρύλοι, γκιώνηδες...

Δημήτρης Γεωργίου