Πρόλογος

Τα μηνύματα που εκπέμπονται καθημερινά από τα περισσότερα σημεία του πλανήτη μας εξαιτίας της ανεξέλεγκτης ανάπτυξης των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, σε βαθμό που ν' ανατρέπεται η ισορροπία της φύσης είναι δυστυχώς αντιληπτά απ' όλους μας.

Η γενικότερη αυτή οικολογική κρίση, όπως είναι γνωστό, οφείλεται κυρίως στη ληστρική υπερ-εκμετάλλευση των φυσικών μας πόρων, στη διατάραξη των οικοσυστημάτων από τη ρύπανση, στην κερδοσκοπική και απρογραμμάτιστη χρήση γης, στη φθορά της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Θεωρούμε όμως ιδιαίτερα ελπιδοφόρο ότι η Παγκόσμια Κοινότητα, έστω και αργά, μετά από αλλεπάλληλα συνέδρια και διασκέψεις αποφάσισε να εμπιστευτεί την ευθύνη για την αφύπνιση και ευαισθητοποίηση των νέων ανθρώπων και στους εκπαιδευτικούς, με τη θέσπιση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Αγωγής, μια καινοτομία για το σύγχρονο σχολείο, που στην ελληνική Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση καθιερώθηκε επίσημα το 1990.

Το όραμα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης είναι η δημιουργία του Ενεργού Πολίτη, που συνειδητοποιεί την προσωπική του ευθύνη για ότι συμβαίνει γύρω του, στο φυσικό, δομημένο, κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον.

Για την επίτευξη των στόχων της Περιβαλλοντικής Αγωγής επιδιώκεται το άνοιγμα του σχολείου στη ζωή και ενθαρρύνεται η εφαρμογή προγραμμάτων από εκπαιδευτικούς και μαθητές με διδακτικό εργαλείο τη μέθοδο project ή βιωματική μέθοδο.

Κατά τη διάρκεια των προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης τα παιδιά, μέσα από μια συλλογική, βιωματική εργασία όπου κυριαρχούν η αυτενέργεια και η ανάπτυξη πρωτοβουλιών, προσεγγίζουν ενδιαφέροντα θέματα με έμφαση στο τοπικό περιβάλλον.

Σε πρώτη φάση ανακαλύπτουν, επισημαίνουν και καταγράφουν το μελετούμενο χώρο. Στη συνέχεια χωρισμένα σε ομάδες συλλέγουν πληροφορίες από κάθε δυνατή πηγή στοιχείων και με ποικίλα μεθοδολογικά μέσα. Μετά τη συγκέντρωση των στοιχείων προχωρούν στην κριτική τους ανάλυση και στη συνθετική επεξεργασία καθώς και σε συσχετισμούς με τις κοινωνικοπολιτισμικές και τεχνοοικονομικές διαστάσεις, ανάλογα πάντα με την ηλικία τους και το προς μελέτη θέμα.
Στο τέλος του προγράμματος παρουσιάζουν τα αποτελέσματα και τις προτάσεις τους με εποπτικό, δημιουργικό τρόπο όπως εκθέσεις υλικού, posters, slides, παιχνίδια ρόλων, εκδόσεις εντύπων κ.ά. Επίσης αναλαμβάνουν δράσεις και παίρνουν σημαντικές αποφάσεις που προσπαθούν να τηρήσουν. Ένα χαρακτηριστικό στοιχείο των προγραμμάτων είναι η αυτοκριτική και η διαλεκτική εκτίμηση της πορείας, εμπειρίας και διαδικασίας που ακολουθήθηκε από μέρους μαθητών, φορέων και εκπαιδευτικών.

Εμπνευσμένη από τις απόψεις μεγάλων παιδαγωγών όπως ο Claparede, ο Dewey και η Montessori, επιθυμώντας να συνδυάσει τη μάθηση με το παιχνίδι, η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση είναι βίωμα, τρόπος ζωής, στάση απέναντι στο φυσικό χώρο που περιβάλλει το παιδί ή τον ενήλικα, τον κοινωνικό του περίγυρο, την πολιτιστική κληρονομιά, το τεχνητό περιβάλλον που του κληροδότησαν και στοχεύει στην αειφόρο ή βιώσιμη ανάπτυξη.

Αποτιμώντας την τεράστια παιδαγωγική της αξία, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η Περιβαλλοντική Αγωγή δίνει νόημα και ζωτικότητα στη σχολική διαδικασία αφού ενώνει τη θεωρία με την πράξη, ενισχύει τις σχέσεις του σχολείου και της κοινότητας, διασυνδέει όλα τα μαθήματα του σχολικού προγράμματος, βελτιώνει τις σχέσεις εκπαιδευτικών και μαθητών.

Στην προσπάθεια εδραίωσης της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στα σχολεία της Α/θμιας Εκπαίδευσης στη χώρα μας δίνει δυναμικά, πιστεύω, το παρόν και ο Νομός Ευβοίας.

Ένας από τους βασικούς μας σκοπούς είναι να γνωρίσουν και να εκτιμήσουν οι μικροί Ευβοείς τον τόπο τους, ώστε να αντιληφθούν την αξία του, να τον αγαπήσουν και να συμβάλλουν ενεργά στην προστασία και στη διατήρησή του.

Το πρώτο δείγμα της συλλογικής προσπάθειας, που ξεκίνησε από το Γραφείο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της Διεύθυνσης Α/θμιας Εκπαίδευσης Νομού Ευβοίας, αποτελεί αυτό το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας και που παρουσιάζει τα προγράμματα και τις δραστηριότητες, που πραγματοποιήθηκαν σε νηπιαγωγεία και δημοτικά σχολεία του Νομού μας τη σχολική χρονιά 1997-98.

Εκφράζουμε πολλές και θερμές ευχαριστίες σε όλους όσους συνέβαλαν, με οποιοδήποτε τρόπο, στην επίτευξη των στόχων μας και ιδιαίτερα:

• Σε όλους τους εξαίρετους συναδέλφους νηπιαγωγούς, δασκάλους και εκπαιδευτικούς ειδικοτήτων, που εργάστηκαν με ιδιαίτερο ζήλο, υπευθυνότητα και μεράκι, για τη ζεστή συνεργασία και την παραχώρηση του πλούσιου από εμπειρίες υλικού για την παρούσα έκδοση.
• Στο Διευθυντή Α/θμιας Εκπαίδευσης Ν. Ευβοίας κ. Γιώργο Συρίμη για την αμέριστη συμπαράσταση και τη συνεχή στήριξη των πρωτοβουλιών και των δραστηριοτήτων μας καθώς και στους Προϊστάμενους, στους Σχολικούς Συμβούλους και στους Διευθυντές των Σχολικών Μονάδων.
• Στο Δήμαρχο Χαλκιδέων κ. Μπάμπη Μανιάτη γιατί με την ευγενική χορηγία της ΔΕΥΑΧ όλη αυτή η ενδιαφέρουσα εργασία στο χώρο της Περιβαλλοντικής Αγωγής μπόρεσε να δημοσιοποιηθεί και στην κυρία Νίκη Ζαχαρού, Οικονομική Διευθύντρια της ΔΕΥΑΧ, για τις ενέργειες της.

Τέλος εκφράζουμε τα θερμά μας συγχαρητήρια στα υπέροχα παιδιά μας, που τόσα πολλά καταφέρνουν όταν τα εμπιστευτείς και τα εμπνεύσεις, δίνοντάς τους εκτός από γνώσεις και φτερά «να πετάξουν» καθώς και στους γονείς, που στηρίζουν με όλες τους τις δυνάμεις τις δραστηριότητες μας.

Έχοντας την πεποίθηση ότι η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση θα βοηθήσει όλους εμάς, που εμπλεκόμαστε στην εκπαιδευτική διαδικασία να αποκτήσουμε νέα στάση ζωής με οικουμενικές αξίες και συμπεριφορές θετικές προς το περιβάλλον, εύχομαι ολόψυχα η προσπάθεια αυτή να βρίσκει κάθε χρόνο και περισσότερους μιμητές, γιατί τη «γη μας δεν την κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας τη δανειστήκαμε από τα παιδιά μας».

Θάλεια Αν. Καλαμπαλίκη
Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Α/θμιας Εκπαίδευσης Ν. Ευβοίας