Εν Αυλίδι... Η τραγωδία της ντροπής (4)

Εν Αυλίδι... Η τραγωδία της ντροπής

Οδοιπορικό και αυτοψία
Το σοκ της υποδοχής: Δύο πινακίδες που η συνύπαρξή τους ανατρέπει τη λογική. Η πρώτη απαγορεύει την είσοδο στους "μη έχοντας εργασία" και η δεύτερη τους ενημερώνει ότι στην απαγορευμένη "ιδιωτική περιοχή" θα συναντήσουν το "Ναό της Αυλιδείας Αρτέμιδος". Για την αποκατάσταση της λογικής, θα έπρεπε η μία να αφαιρεθεί. Ποια όμως και από ποιον; Τι να λένε άραγε επ' αυτού οι αρμόδιοι, η Εφορεία Αρχαιοτήτων, η Νομαρχία Εύβοιας, ο Δήμος Αυλίδας, το Υπουργείο Πολιτισμού και, βεβαίως, το Τσιμεντάδικο;

Πήραμε το δρόμο από το Μεγάλο Βαθύ ως το "Στενό", το Μικρό Βαθύ. Πορευτήκαμε ανάμεσα σε συρματοπλέγματα και ήταν έντονη η αίσθηση ότι είμαστε ανεπιθύμητοι ξένοι σ' αυτή τη γη...

Το Τσιμεντάδικο, σαν φοβερό τέρας, μας παρακολουθούσε απειλητικά, όπου κι αν βρισκόμασταν...

Ανατολικά του Ναού της Αρτέμιδας ο ορεινός όγκος "Νησί" (υψομ. 70), όπου και η προϊστορική ακρόπολη της Αυλίδας. Μεταξύ Ναού και "Νησιού" οι αρχαιολόγοι τοποθετούν την αρχαία πόλη της Αυλίδας, η οποία δεν έχει ανασκαφθεί. Σ' αυτό ακριβώς το σημείο φύτρωσαν νεόκτιστες οικοδομές, ενώ γύρω από τις οικοδομές ο χώρος είναι περιφραγμένος και μερικές ταμπελίτσες γράφουν "αρχαιολογικός χώρος"! Με άλλα λόγια οι οικοδομές δεν βρίσκονται εντός του αρχαιολογικού χώρου. Απλώς, ο αρχαιολογικός χώρος έτυχε να βρίσκεται γύρω από αυτές!

Ανεβαίνοντας στο "Νησί", σαστίσαμε και αναρωτηθήκαμε ποιος παλαβός ήρθε κι έριξε τσιμέντο πάνω σ' όλα τα βράχια. Αντιληφθήκαμε αργότερα ότι οι μεγάλες ποσότητες τσιμεντόσκονης από το εργοστάσιο, ταξιδεύοντας προς κάθε κατεύθυνση, απλώς επικάθονται στα βράχια και λόγω της υγρασίας στερεοποιούνται. Δεν θελήσαμε να φανταστούμε τι γίνεται στους πνεύμονες των παροικούντων.

Ο χώρος όπου έγιναν οι ανασκαφές (1956-61) παραμένει περιφραγμένος. Ψυχή δεν πέρασε όσο, ήμασταν εκεί, να ρωτήσουμε έστω πως μπορεί κάποιος να πάει στο ναό της Αρτέμιδας. Φέρναμε γύρω από το συρματόπλεγμα και κάθε τόσο ακούγαμε σειρήνες και μια μάινα να κρώζει από το μπαλκόνι ενός σύγχρονου "αρχαιολογικού" σπιτιού. Στα βόρεια του χώρου, σε απόσταση λίγων δεκάδων μέτρων από το ναό, είναι χτισμένα κι άλλα σπίτια και τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα απ' έξω ανήκουν σε εταιρεία... sevurity!

Τελικά στα βορειοδυτικά του φυλακισμένου χώρου, βρήκαμε μια ανεπίσημη αλλά άνετη είσοδο. Το συρματόπλεγμα είναι κομμένο εδώ και πολλά χρόνια, αν κρίνουμε από την ποσότητα της σκουριάς στο σημείο της τομής του. Αναρωτηθήκαμε τι νόημα έχει η περίφραξη, όταν ο καθένας μπορεί από εκείνο το ευρύχωρο άνοιγμα να περάσει ανενόχλητος και να κάνει ή να πάρει ό,τι θέλει. Αναρωτηθήκαμε ακόμη πόση πολυτέλεια θα ήταν η ύπαρξη ενός φύλακα, όχι μόνο για να φυλάει, αλλά και για να ανοίγει στους επισκέπτες, σ' όσους τουλάχιστον μυρίστηκαν την ύπαρξη της αρχαίας Αυλίδας και τόλμησαν να αψηφήσουν την απαγορευτική πινακίδα του Τσιμεντάδικου, για να φτάσουν ως εκεί.

Βρήκαμε το ναό της Αρτέμιδας καθαρό - συμβαίνει αυτό κατά περιόδους. Νιώθοντας την ιερότητα του χώρου, ταξιδέψαμε πολύ πίσω στο χρόνο, ως την Ιφιγένεια... Περάσαμε από τον πρόδομο στο σηκό και στο άδυτο, αγγίξαμε τα μαρμάρινα και πέτρινα λείψανα και στοχαστήκαμε ώρα, χωρίς να μιλούμε... Όμως, κάθε τόσο και λιγάκι, μας τρόμαζαν οι σειρήνες από το εργοτάξιο του Τσιμεντάδικου στο Μεγάλο Βουνό...

Αφήσαμε το ναό και προχωρήσαμε στον υπόλοιπο ανεσκαμμένο χώρο, εκεί που βρισκόταν ο Ξενών ή Καταγώγιον, ένα μεγάλο κτήριο, όπου διέμεναν οι επισκέπτες - προσκυνητές κατά την αρχαιότητα. Από τότε που πέθανε ο Θρεψιάδης (1962), το αρχαιολογικό έργο έμεινε στάσιμο.

Χρήσιμη αυτή η πινακίδα της αρχαιολογικής υπηρεσίας, μόνο που πρέπει να πας κοντά για να την εκτιμήσεις. Μα, για να πας κοντά, πρέπει να μπεις μέσα στην περίφραξη. Πώς; Από την τρύπα στη σίτα; Βρίσκεται καμιά εικοσαριά μέτρα νότια του ναού και κάπου 3 μέτρα μέσα από το συρματόπλεγμα, που απλώνεται κατά μήκος του δρόμου. Ποιος είχε την ιδέα να μπει η πινακίδα σ' αυτή τη θέση; Αφού έτσι κι αλλιώς είναι πάντα κλειστός ο χώρος, γιατί να μην είναι πιο κοντά στο ναό και πιο κοντά στο συρματόπλεγμα, δίνοντας τη δυνατότητα στον κατά σύμπτωση επισκέπτη να τη δει και να τη διαβάσει από την άκρη του δρόμου; Ψιλά γράμματα αυτά...

Νότια του ναού βρίσκονται δυο κτήρια που ήταν εργαστήρια κεραμεικής (αγγειοπλαστικής και κηροπλαστικής). Εντελώς παραμελημένος αυτός ο χώρος, όπου είχαν γίνει ανασκαφές από τον Ι. Θρεψιάδη. Τα ερείπια έχουν καλυφθεί από "αρχαία" χόρτα και βυθιζόμασταν στους μικρότερους ή μεγαλύτερους λάκκους. Ευτυχώς που δεν πέσαμε στο πηγάδι που μάθαμε εκ των υστέρων ότι υπάρχει εκεί κι έχει ανασκαφθεί σε βάθος 4,5 μέτρων.

Συνωστισμός στο Μεγάλο Βαθύ. Τα Ναυπηγεία και η Interchem συγκόλλησαν την επικράτεια τους. Η παραλία φραγμένη απ' άκρη σ' άκρη, δεν υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση σ' όλο τον κόλπο. Και δεν έφτανε αυτό επιχωματώνουν και τη θάλασσα. Οι ρύποι, ευλόγως, πνίγουν τον τόπο... Ασφυξία!

Καταφαγωμένο και παραμορφωμένο το Μεγάλο Βουνό, απ' όπου το Τσιμεντάδικο αντλεί την πρώτη ύλη (ασβεστόλιθο) για την κατασκευή τσιμέντου. Το περίεργο είναι ότι προτιμάται αυτό το βουνό με τα αρχαία λείψανα, ενώ υπάρχουν πιο πέρα αρκετά βουνά χωρίς αρχαιολογικό ενδιαφέρον.

Θλιμμένη πορεία στο Μικρό Βαθύ. Όλα σκεπασμένα από τσιμεντόσκονη και μόνο λίγο χορταράκι αντιστέκεται προσωρινά, χωρίς ελπίδα. Μια ταμπέλα προειδοποιεί για τους κινδύνους από την επαφή με το νερό της θάλασσας. Ένας καμπινές, διατηρητέο μνημείο της εταιρείας, ίσως σύμβολο πλέον, με αποδέκτη τη θάλασσα της Αυλίδας, εκεί που είχε αγκυροβολήσει ο ένδοξος στόλος των Παναχαιών...

Βιαστικό το τρένο, περνά δίπλα (δυτικά) από το ναό της Αρτέμιδας στο πυκνό καθημερινό του δρομολόγιο Αθήνας - Χαλκίδας, σφυρίζοντας εφιαλτικά... "ΣΤΑΜΑΤΑ ΤΡΕΝΟ, ΜΗΝ ΠΡΟΧΩΡΑΣ, ΕΓΩ ΠΕΘΑΙΝΩ ΚΙ ΕΣΥ ΣΦΥΡΑΣ", έλεγε ένα παλιό λαϊκό τραγούδι... και πόσο ταιριάζει της Αυλίδας.