Ο πορθμός του Εύριπου

Ο πορθμός Εύριπος αποτελεί το στενότερο μέρος του Ευβοϊκού κόλπου και σχηματίστηκε, όπως και ο υπόλοιπος Ευβοϊκός κόλπος, από το μεγάλο τεκτονικό σεισμό, καθώς κατεβυθίσθη ολόκληρο το προϋπάρχον οροπέδιο κατά μήκος του Ευβοϊκού κόλπου και καλύφθηκε από τη θάλασσα. Στους πύργους δε αυτούς που χρησίμευαν ως οχυρώματα κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, τοποθετήθηκε ξύλινη γέφυρα. Επί της βασιλείας του Ιουστινιανού η γέφυρα αντικαταστάθηκε με απλή συγκοινωνία που έγινε με κινητές σανίδες.

Το έτος 1687: Κατά τους τελευταίους χρόνους της Τουρκοκρατίας τμήμα αυτής μεταβλήθηκε σε κινητή ξύλινη, για τη δίοδο των πλοίων (η θάλασσα είναι αβαθής ώστε δεν είναι δυνατόν να διέρχονται πλοία μεγάλα)^ η γέφυρα αυτή κατόπιν μεταβλήθηκε σε ακίνητη και διατηρήθηκε μέχρι το 1858.

Η δε ακίνητη αντικαταστάθηκε από την κινητή ξύλινη. Χρήματα που δαπανήθηκαν 1.000.000 περίπου δραχμές. Τελευταία ο πορθμός εξεβαθύνθη και διευρύνθη αναλόγως των αναγκών της σήμερα σε βάθος 8.50 μ. και πλάτος 40 μ., με τρόπο ώστε και μεγάλα θωρηκτά να διέρχονται απολύτως, η υπάρχουσα ξύλινη γέφυρα αντικαταστάθηκε από περιστροφική και σιδερένια από τις τελειότερες και δαπανήθηκαν για τη συντέλεση των έργων τούτων 1.700.000 δραχμών περίπου.

Θαυμασμό προκαλεί στους ξένους το παλιρροϊκό φαινόμενο του Πορθμού του Ευρίπου με εναλλαγή του ρεύματος ανά 6ωρο περίπου. Η μέση ταχύτητα του ρεύματος ανέρχεται σε έξι (6) περίπου μίλια, σε ορισμένες όμως περιπτώσεις φτάνει μέχρι εννιά (9) μίλια.

Δυο φορές το μήνα, κατά το πρώτο και τελευταίο τέταρτο της σελήνης, παρουσιάζονται ανωμαλίες ρευμάτων, που οφείλονται στην έλξη της σελήνης, σε αυτές τις περιπτώσεις δεν ακολουθείται κανονική εναλλαγή, αλλά το ρεύμα θα μεταβάλλει τη διεύθυνσή του σε μικρά χρονικά διαστήματα ή η ροή θα εξακολουθεί να είναι σε αυτή τη διεύθυνση για πολλές ώρες.

Για τη λύση του φαινομένου του Ευρίπου, ασχολήθηκαν κατά καιρούς απο την αρχαιότητα μέχρι πρότινος, πολλοί δικοί μας και ξένοι επιστήμονες, που έδωσαν διάφορες εξηγήσεις.

Στους μετέπειτα χρόνους, κατά το μεσαίωνα του 1669 ο Ιησουίτης Βαβινος έκαμε ανακριβείς παρατηρήσεις αφού έμεινε δυο χρόνια στη Χαλκίδα, μετά απ' αυτόν ο Ενετός Κορονέλη Δόππερ το 1703. Στον αιώνα μας ασχολήθηκαν ο Νάζερ και ο διευθυντής του Αστεροσκοπείου Αθηνών Σμιθ. Εκείνος όμως που ξεπέρασε όλους τους προηγούμενους, μελετώντας το ζήτημα της παλίρροιας από όλες τις απόψεις, είναι ο αείμνηστος συμπολίτης μας Αρθούρος Μάνσελ, υποναύαρχος του Αγγλικού ναυτικού και υδρογράφος, κρατώντας τακτικά σημειώσεις από πολλά χρόνια από το σπίτι του που ήταν πάρα πολύ κοντά στον πορθμό.

Υπάρχει ο θρύλος ότι ο Αριστοτέλης κατά την αρχαιότητα έκανε μελέτες για την εξήγηση του παλιρροϊκού φαινομένου χωρίς να βρει λύση, έπεσε στον πορθμό και πνίγηκε.

Η κίνηση των ρευμάτων που παρατηρείται στην πόλη μας είναι ένα φαινόμενο που δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο. Τα ρεύματα απ' ότι έχει παρατηρηθεί οφείλουν την ιδιόμορφη ροή τους στη Σελήνη.

Τα ρεύματα αλλάζουν ροή κάθε έξι ώρες. Δηλαδή: Τρέχουν έξι ώρες από το Βορά προς το Νότο, ηρεμούν για ένα διάστημα 8 λεπτών περίπου και μετά τρέχουν από το Νότο προς το Βορά.

Έχουμε δηλαδή ανά 24ωρο, 4 αλλαγές. 4x6 ώρες + 4x8 λεπτά = 24 ώρες + 30 περίπου λεπτά. Αν η αλλαγή έγινε στις 12 το μεσημέρι, την επόμενη μέρα τα ρεύματα θα αλλάξουν στις 12:30 το μεσημέρι. Κάθε μέρα λοιπόν προστίθεται ένα μισάωρο στην αλλαγή.

Τα ρεύματα ακολουθούν τον κύκλο της σελήνης και έχουν δύο τριήμερα διαστήματα που δεν έχουν 6ωρη ροή.

Τα διαστήματα αυτά είναι:

1. Όταν το φεγγάρι είναι 6-7 ημερών τα ρεύματα παύουν να έχουν τακτή ροή και ρέουν άτακτες ώρες. Επανέρχονται στην τακτή τους ροή όταν η σελήνη είναι 9-10 ημερών.

2. Το δεύτερο τριήμερο ακαταστασίας είναι όταν η σελήνη είναι 21-22 ημερών και επανέρχονται στην τακτή τους ροή όταν η σελήνη είναι 23-24 ημερών.

Και στις δυο ακαταστασίες τα ρεύματα επανέρχονται στην τακτή τους ροή το βράδυ στις 12 και τρέχουν πάντα από Βορά προς Νότο.

Η ονομασία του Ευρίπου υποστηρίζεται ότι προήλθε από τη σύνθεση «Ευριπή» από τη δύναμη του ρεύματος. Ο πορθμός έχει σήμερα άνοιγμα 40 μ., το βάθος της θάλασσας του είναι 24 πόδια, περίπου 7 μ. και 40 εκ.

Αρχή κατασκευής τεχνικών έργων εις τον πορθμό του Ευρίπου, έγινε πρώτα το 411 π.Χ. όταν οι Ευβοείς και οι Θηβαίοι συμμάχησαν εναντίον των Αθηναίων και το οχύρωσαν, αφήνοντας μόνο στενό σημείο για τη διέλευση μικρών πλοίων.

Κτίστηκαν πύργοι στις δυο πλευρές του πορθμού, για να προασπίζουν από ξηρά και θάλασσα την πόλη, επικοινωνούσαν δε μεταξύ τους με γέφυρα.

Κατά καιρούς ανάλογα με τις διαμορφώσεις που έπαιρνε το στενό του πορθμού με τα επ' αυτού έργα - προσχώσεις, οχυρά, πύργοι - η γέφυρα ήταν διαφορετική, τόσο ως προς την κατασκευή της, όσο και προς το μήκος λειτουργίας της.