Η εξέλιξη της καστανοκαλλιέργειας στην Ελλάδα και η βιολογική καταπολέμηση του ομώνυμου έλκους

Σε μια εποχή που οι Έλληνες αγρότες βλέπουν το μέλλον με αβεβαιότητα και ψάχνουν με απελπισία για εναλλακτικές καλλιέργειες, η καστανιά και η καρυδιά θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημαντικούς πόλους ανάπτυξης οικονομίας για πολλές ορεινές και ημιορεινές περιοχές της χώρας. Ιδιαίτερα η καστανιά αξιοποιεί φτωχά, ορεινά εδάφη και παράγει συμπληρωματικό ή και αποκλειστικό εισόδημα σε πληθυσμούς που δεν έχουν και πολλές εναλλακτικές λύσεις.

Στην Ελλάδα η καστανιά αποτελεί σημαντικό ενδημικό, δενδροκομικό και δασοπονικό είδος. Παρουσιάζει σημαντικά χαρακτηριστικά όπως:

• Παράγει καρπούς σε ετήσια βάση.
• Παράγει πολύτιμο ξύλο.
• Είναι δένδρο ταχιαυξές.
• Δημιουργεί εξαιρετικά αισθητικά δάση και βιότοπους για την πανίδα.
• Είναι ανθεκτική στις πυρκαγιές.

Δυστυχώς η καστανοκαλλιέργεια έχει σοβαρά υποβαθμισθεί από τις 10ετίες του 1960 και 1970 και μετά, με αποτέλεσμα η παραγωγή να έχει ελαττωθεί από 18.000 τόνους σε 11.000 περίπου τόνους σήμερα. Οι βασικοί λόγοι για την υποβάθμιση αυτή είναι η μετακίνηση ορεινών πληθυσμών στα αστικά κέντρα και η εγκατάλειψη των καστανεώνων, η ασθένεια του έλκους της καστανιάς που από το 1963 και μετά απλώθηκε σε όλη τη χώρα καταστρέφοντας καστανεώνες σε χιλιάδες στρέμματα και το ότι ποτέ δεν υπήρξε στρατηγικός σχεδιασμός και ευνοϊκή αγροτική πολιτική για το κάστανο. Αν και η καστανιά καλλιεργείται για παραγωγή καρπών και ξύλου σε 28 Νομούς, η χώρα δεν είναι αυτάρκης. Εισάγουμε νωπό κάστανο από την Τουρκία και Πορτογαλία και μεταποιημένο από την Τουρκία, Ιταλία και Γαλλία.

Η ελληνική παραγωγή κάστανου είναι δυνατό όχι μόνο να ανακάμψει αλλά και να διπλασιασθεί. Χρειάζεται στενή συνεργασία και κοινή προσπάθεια μεταξύ του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, των παραγωγικών φορέων και των βιομηχάνων και εμπόρων.

Το ΕΘΙΑΓΕ με τα Ινστιτούτα Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης, Τεχνολογίας Γεωργικών Προϊόντων και Υποτροπικών Φυτών Χανίων επικεντρώνει τις προσπάθειες του στα εξής θέματα:

1. Την εφαρμογή εθνικού προγράμματος βιολογικής καταπολέμησης του έλκους της καστανιάς. Γίνεται δραματική προσπάθεια την ύστατη αυτή στιγμή για να αρχίσει η υλοποίηση του προγράμματος με χρηματοδότηση από το Γ΄ ΚΠΣ. Στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται 18 Νομοί, μεταξύ δε αυτών και ο Νομός Εύβοιας και συγκεκριμένα το Σύμπλεγμα Στενής. Η καταπολέμηση θα εφαρμοσθεί κατά την 3ετία 2007-2009.

2. Την έρευνα της ασθένειας της μελάνωσης της καστανιάς.

3. Τη συνεχή ενημέρωση των παραγωγών σχετικά με τις νέες προοπτικές για την καστανοκαλλιέργεια στην Ελλάδα και την Ευρώπη και τις σύγχρονες τεχνικές καλλιέργειας. Τέτοιες διαλέξεις έχουν πραγματοποιηθεί στον Αγιο Πέτρο Ν. Αρκαδίας, την Καστάνιτσα και Καρυές Ν. Λακωνίας, τον Αγιο Γεώργιο Ν. Φθιώτιδας, την Αγία Τριάδα Ν. Ευρυτανίας, την Γρίβα Ν. Κιλκίς, την Αρναία Ν. Χαλκιδικής, το Εμπόριο Ν. Κοζάνης, τα χωριά του Πηλίου, τη Μελοιβία και Καρίτσα Ν. Λάρισας, κ.α.

4. Τη μελέτη των ελληνικών πληθυσμών καστανιάς.

5. Τη μεταποίηση και συντήρηση του κάστανου.

Η Πολιτεία έχει πολλά περιθώρια για να εκφράσει το ενδιαφέρον της στην καλλιέργεια ενός σπουδαίου προϊόντος που βρίσκεται σε έλλειψη όχι μόνο στην εσωτερική αλλά και στη διεθνή αγορά. Ενός παραδοσιακού προϊόντος που μπορεί να εξασφαλίσει ικανοποιητικό εισόδημα σε ορεινούς πληθυσμούς. Ενός προϊόντος που όλοι μας θυμόμαστε να γεμίζει με θαλπωρή και χαμόγελο τα παιδικά μας χρόνια.

Στέφ. Διαμαντής, Τακτικός Ερευνητής, Ινστ. Δασ. Ερευνών